Trong văn hóa ẩm thực Việt Nam, xôi là một món ăn mang đậm dấu ấn truyền thống và chứa đựng nhiều ý nghĩa sâu sắc, đặc biệt là trong những ngày đầu năm mới. Từ lâu, xôi đã xuất hiện trên mâm cỗ Tết của hầu hết các gia đình, tượng trưng cho sự no đủ, sung túc và gắn kết. Mỗi hạt nếp tròn mẩy, dẻo thơm như gửi gắm lời chúc may mắn, an lành cho cả năm.

Tết đến, nhà nhà lại nấu xôi để cúng tổ tiên, để thưởng thức trong những ngày đầu năm hoặc làm món ăn sáng ấm bụng cho cả gia đình. Tùy vùng miền, người ta có thể nấu nhiều loại xôi khác nhau như xôi gấc, xôi đậu xanh, xôi ngũ sắc, xôi lá cẩm, xôi vò, xôi lạc, xôi dừa… Mỗi loại lại mang một hương vị riêng, một ý nghĩa riêng.

Trong bài viết này, hãy cùng FPT Shop khám phá cách làm các món xôi ngày Tết vừa thơm ngon, vừa giữ trọn tinh thần sum vầy của những ngày đầu xuân.

Nguyên liệu cơ bản để nấu xôi ngày Tết

Trước khi tìm hiểu chi tiết cách làm các món xôi ngày Tết, bạn cần chuẩn bị những nguyên liệu cơ bản. Dù mỗi món có sự khác biệt riêng, nhưng đa phần đều cần những thành phần sau:

• Gạo nếp: Nên chọn loại nếp cái hoa vàng hoặc nếp nương, hạt tròn đều, bóng mẩy, khi nấu dẻo và thơm.
• Muối: Giúp làm nổi bật vị ngọt tự nhiên của nếp.
• Nước cốt dừa (tùy món): Làm cho xôi béo ngậy và mềm dẻo hơn.
• Đường: Dùng cho các món xôi ngọt.
• Nguyên liệu tạo màu: Lá cẩm, gấc, nghệ, lá dứa, đậu xanh, đậu đỏ, mè, đậu phộng,...

Để xôi dẻo thơm, quan trọng nhất là công đoạn ngâm nếp. Thông thường, nếp cần được ngâm ít nhất 4–6 tiếng, hoặc để qua đêm. Khi nấu, nên hấp bằng xửng để xôi chín đều mà không bị nhão.

Cách làm xôi gấc đỏ: Biểu tượng may mắn ngày Tết

Xôi gấc là món ăn không thể thiếu trong mâm cỗ Tết. Màu đỏ của gấc tượng trưng cho may mắn, hạnh phúc và thành công trong năm mới.

Nguyên liệu

• 500g gạo nếp cái hoa vàng
• 1 quả gấc chín
• 200ml nước cốt dừa
• 100g đường
• ½ thìa cà phê muối
• 1 thìa dầu ăn hoặc mỡ gà

Cách thực hiện

• Sơ chế gạo nếp: Ngâm nếp khoảng 6 tiếng, sau đó vo sạch, để ráo.
• Lấy thịt gấc: Bổ đôi quả gấc, lấy phần thịt đỏ và hạt cho vào tô, thêm chút rượu trắng rồi bóp nhẹ cho ra màu.
• Trộn nếp với gấc: Cho nếp vào tô, trộn đều với phần thịt gấc, muối và nước cốt dừa.
• Hấp xôi: Cho hỗn hợp vào xửng hấp khoảng 30–40 phút đến khi xôi dẻo, hạt bóng.
• Thêm đường và dầu ăn: Khi xôi gần chín, trộn đường và dầu vào, hấp thêm 5–10 phút cho thấm.

Thành phẩm là món xôi gấc đỏ au, dẻo thơm, vị béo nhẹ, rất thích hợp cho mâm cỗ đầu năm.

Cách làm xôi đậu xanh: Dẻo mềm, bùi béo

Một trong những cách làm các món xôi ngày Tết phổ biến là xôi đậu xanh – món ăn dân dã nhưng lại mang hương vị truyền thống không thể thiếu.

Nguyên liệu

• 500g gạo nếp
• 150g đậu xanh đã cà vỏ
• ½ thìa muối
• 100ml nước cốt dừa (nếu thích vị béo)

Cách thực hiện

• Ngâm gạo nếp và đậu xanh riêng biệt trong 5–6 tiếng.
• Hấp đậu xanh chín mềm, tán nhuyễn.
• Trộn nếp với muối và hấp chín khoảng 20 phút.
• Khi xôi gần chín, rưới nước cốt dừa và trộn đậu xanh vào, hấp thêm 10–15 phút.
• Dùng đũa xới nhẹ cho xôi tơi đều.

Xôi đậu xanh có thể ăn kèm muối mè hoặc chả lụa, vừa bùi béo vừa dẻo ngọt – một món xôi Tết không thể bỏ qua.

Cách làm xôi ngũ sắc: Sắc xuân rực rỡ

Xôi ngũ sắc không chỉ ngon mà còn bắt mắt, tượng trưng cho ngũ hành: kim, mộc, thủy, hỏa, thổ. Mỗi màu sắc đều mang ý nghĩa tốt lành cho năm mới.

Nguyên liệu

• 1kg gạo nếp
• Lá cẩm (màu tím)
• Gấc (màu đỏ)
• Nghệ tươi (màu vàng)
• Lá dứa (màu xanh)
• Phần nếp trắng giữ nguyên

Cách làm

• Chia nếp thành 5 phần đều nhau.
• Ngâm từng phần với nước màu tự nhiên: lá cẩm, gấc, nghệ, lá dứa, phần còn lại để trắng.
• Sau khi nếp ngấm màu, hấp từng loại riêng cho chín.
• Xếp xôi vào khuôn hoặc đĩa, tạo thành từng lớp màu xen kẽ.

Món xôi ngũ sắc không chỉ thể hiện sự khéo léo mà còn là lời chúc an khang, thịnh vượng cho năm mới.

Cách làm xôi vò: Dẻo tơi, vàng óng hấp dẫn

Xôi vò là món xôi giản dị nhưng tinh tế, được nhiều người ưa thích trong dịp Tết vì vị dẻo bùi dễ ăn và có thể bảo quản lâu.

Nguyên liệu

• 500g gạo nếp
• 200g đậu xanh cà vỏ
• 1 ít muối
• 2 thìa dầu ăn hoặc mỡ gà

Cách làm

• Ngâm nếp và đậu xanh riêng qua đêm.
• Hấp đậu xanh chín, giã nhuyễn.
• Trộn một phần đậu xanh với nếp rồi hấp chín.
• Khi xôi chín, xới ra, trộn phần đậu xanh còn lại vào để các hạt tơi rời.
• Thêm chút dầu ăn để hạt xôi bóng mượt, thơm ngon.

Xôi vò vàng óng, hạt rời mà vẫn dẻo, mang lại cảm giác thanh nhẹ, rất hợp để dùng trong bữa sáng ngày Tết.

Cách làm xôi lá cẩm: Màu tím thủy chung, vị thơm tự nhiên

Nguyên liệu

• 500g gạo nếp
• 1 nắm lá cẩm tím
• 100ml nước cốt dừa
• 50g đường
• ½ thìa muối

Cách làm

• Rửa sạch lá cẩm, luộc lấy nước màu tím, để nguội.
• Ngâm nếp trong nước lá cẩm 6 tiếng cho thấm đều.
• Vớt nếp ra, để ráo rồi hấp 30 phút.
• Khi xôi gần chín, rưới nước cốt dừa và đường vào, đảo đều.

Thành phẩm là món xôi có màu tím quyến rũ, dẻo thơm và vị ngọt nhẹ. Đây là một trong những món xôi đẹp mắt và ý nghĩa trong ngày Tết.

Mẹo để nấu xôi ngon, dẻo và không bị khô

Dù bạn chọn cách làm các món xôi ngày Tết nào, việc nấu đúng kỹ thuật sẽ giúp món xôi đạt chuẩn:

• Ngâm nếp đúng thời gian: Nếu ngâm quá ít, xôi sẽ cứng; ngâm quá lâu, hạt dễ bị nát.
• Không dùng quá nhiều nước khi hấp: Nước bốc hơi làm hạt nếp nhão, mất độ dẻo.
• Đảo xôi trong lúc hấp: Giúp hơi nước lan đều, xôi chín đều từ trong ra ngoài.
• Rưới nước cốt dừa hoặc dầu ăn khi xôi gần chín: Giúp xôi mềm, bóng đẹp và thơm hơn.
• Giữ xôi trong nồi hấp: Nếu chưa dùng ngay, nên để xôi trong xửng hấp với lửa nhỏ để giữ độ nóng và dẻo lâu hơn.

Cách trình bày và bảo quản xôi trong ngày Tết

• Trình bày: Dùng khuôn để tạo hình trái tim, bông hoa, hoặc chia lớp màu xen kẽ giúp mâm xôi thêm phần rực rỡ.
• Bảo quản: Để xôi nguội, cho vào hộp kín và bảo quản trong ngăn mát tủ lạnh. Khi ăn, hấp lại trong 10–15 phút là xôi mềm như mới nấu.
• Biến tấu: Bạn có thể thêm topping như hành phi, chả lụa, ruốc hoặc dừa nạo để tạo thêm hương vị đa dạng.

Gợi ý một số món xôi khác cho mâm cỗ Tết

Ngoài những món phổ biến kể trên, bạn có thể thử thêm một số món xôi đặc sắc khác:

• Xôi đậu phộng: Béo ngậy, dẻo thơm, thích hợp ăn sáng.
• Xôi dừa: Dẻo ngọt, hương dừa thơm lừng.
• Xôi lạc muối mè: Dễ làm, mộc mạc mà ngon miệng.
• Xôi cẩm đen: Giúp bổ máu, tốt cho sức khỏe.

Tất cả những món này đều có thể được thêm vào danh sách cách làm các món xôi ngày Tết để bạn linh hoạt thay đổi thực đơn trong dịp đầu năm.

Kết luận

Mỗi món xôi ngày Tết không chỉ là món ăn, mà còn là ký ức, là truyền thống được lưu truyền qua nhiều thế hệ. Từ xôi gấc đỏ may mắn đến xôi ngũ sắc rực rỡ, mỗi món đều mang trong mình lời chúc tốt lành gửi gắm đến người thân.

Hy vọng rằng qua bài viết này, bạn đã nắm được cách làm các món xôi ngày Tết thơm ngon, dẻo dậy mùi nếp mới. Hãy dành chút thời gian nấu nướng, cùng gia đình thưởng thức món xôi ấm nóng để đón một năm mới an khang, tràn đầy yêu thương.

Nếu bạn đang có nhu cầu sở hữu một chiếc bếp từ cao cấp, hỗ trợ nhiều chế độ nấu bên cạnh đó còn bền bỉ, đảm bảo an toàn trong quá trình sử dụng thì có thể tham khảo ngay các sản phẩm đến từ thương hiệu Sunhouse nhé: Bếp từ Sunhouse.

Xem thêm:

• Khám phá top 16 món lạ ngày Tết: Hương vị tươi mới, đặc sắc và đầy sáng tạo
• Thực đơn ngày Tết đa dạng, phong phú với 28 món ăn không thể thiếu, cho Tết thêm đủ đầy