Đậu tằm không chỉ là một loại cây lương thực lâu đời mà còn là nguồn thực phẩm giàu giá trị dinh dưỡng, đang ngày càng được ưa chuộng trong chế độ ăn uống hiện đại. Với thành phần phong phú và nhiều lợi ích cho sức khỏe, đậu tằm đang trở thành lựa chọn thay thế lý tưởng cho các loại đậu truyền thống.

Đôi nét về cây đậu tằm

Đậu tằm là gì?

Đậu tằm còn được biết đến với nhiều tên gọi khác như đậu fava, đậu faba hoặc đậu răng ngựa. Loại cây này có tên khoa học là Vicia faba và thuộc họ Đậu, tên khoa học là Fabaceae. Theo các tài liệu lịch sử, đậu tằm là một trong những loại cây lương thực lâu đời nhất, được trồng cách đây khoảng 5000 năm. Đến khoảng 4000 năm trước Công nguyên, đậu tằm đã trở thành cây trồng phổ biến ở khu vực Địa Trung Hải và dần được mở rộng ra các vùng phía Bắc châu Âu cũng như lưu vực sông Nile.

Đặc điểm của cây đậu tằm

Đậu tằm là cây thân thảo, mọc thẳng đứng, có thể cao tới 1.8 mét. Lá cây có màu xanh xám, hình dạng giống lông chim, chiều dài dao động từ 10 - 25 cm. Hoa đậu tằm thường mọc thành chùm, mỗi bông hoa gồm năm cánh, dài từ 1 - 2.5 cm, tạo nên vẻ ngoài rực rỡ và bắt mắt.

Quả đậu tằm khi còn non có màu xanh, được bao phủ bởi một lớp lông tơ mịn và có lớp vỏ khá dai. Khi quả chín, vỏ chuyển dần sang màu nâu đen và trở nên mềm hơn. Mỗi quả dài từ 5 -  10 cm, đường kính khoảng 1 cm, chứa từ 3 - 8 hạt bên trong. Hạt đậu tằm có hình tròn hoặc bầu dục, hơi dẹt, dài khoảng 20 - 25 mm. Khi ăn, hạt có vị ngọt nhẹ, dễ ăn và thường được nhiều người ưa chuộng.

Không chỉ hấp dẫn nhờ hương vị đặc trưng, đậu tằm còn được đánh giá cao bởi giá trị dinh dưỡng và những lợi ích thiết thực đối với sức khỏe. Ở phần tiếp theo, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu chi tiết hơn về công dụng của loại hạt này.

Thành phần dinh dưỡng và lợi ích sức khỏe của đậu tằm

Thành phần dinh dưỡng trong hạt đậu tằm

Hạt đậu tằm là nguồn cung cấp dưỡng chất dồi dào, giàu protein, chất xơ và nhiều khoáng chất thiết yếu. Theo nghiên cứu, trong mỗi 100g đậu tằm khô chứa:

• 341 kcal năng lượng.
• 58.29g carbohydrate.
• 26.12g protein.
• 1.53g chất béo.
• 25g chất xơ.
• 1.4mg vitamin C.

Ngoài ra, đậu tằm còn chứa đầy đủ 8 loại axit amin thiết yếu, vitamin nhóm B như B2, B3 và B9 (folate). Các khoáng chất đáng chú ý trong đậu tằm bao gồm kali, photpho, sắt, canxi, magie, hỗ trợ nhiều chức năng quan trọng của cơ thể.

Nhờ hàm lượng protein cao và chất béo thấp, đậu tằm là thực phẩm lý tưởng cho chế độ ăn cân bằng, phù hợp với người ăn chay, người đang giảm cân hoặc người cần tăng cường sức khỏe tim mạch.

Lợi ích sức khỏe nổi bật từ đậu tằm

Hỗ trợ điều trị bệnh Parkinson

Đậu tằm chứa Levodopa (L-Dopa), hợp chất tiền chất của dopamine. Dopamine là chất dẫn truyền thần kinh quan trọng trong việc điều khiển vận động. Việc bổ sung đậu tằm vào khẩu phần ăn có thể hỗ trợ làm giảm các triệu chứng run, cứng cơ ở bệnh nhân Parkinson, đồng thời giúp giảm nguy cơ mắc bệnh này.

Ngăn ngừa dị tật bẩm sinh ở thai nhi

Hạt đậu tằm rất giàu vitamin B9 (axit folic), một vi chất quan trọng giúp tổng hợp DNA và hỗ trợ phân chia tế bào. Đối với phụ nữ mang thai, bổ sung đậu tằm vào chế độ ăn có thể giúp giảm nguy cơ dị tật ống thần kinh và hỗ trợ sự phát triển não bộ của thai nhi.

Hỗ trợ điều hòa huyết áp

Với hàm lượng kali và magie cao, đậu tằm có tác dụng giãn mạch, cải thiện lưu thông máu và giúp điều hòa huyết áp hiệu quả. Việc sử dụng đậu tằm thường xuyên trong khẩu phần ăn có thể giúp giảm nguy cơ mắc bệnh cao huyết áp.

Hỗ trợ giảm cân và cải thiện chuyển hóa

Đậu tằm có lượng protein và chất xơ cao, giúp tạo cảm giác no lâu, giảm cảm giác thèm ăn và hạn chế hấp thu chất béo. Đây là thực phẩm lý tưởng cho những người đang giảm cân, kiểm soát lượng calo nạp vào cơ thể. Đồng thời, đậu tằm còn hỗ trợ giảm cholesterol xấu (LDL) và cải thiện hệ tiêu hóa.

Ứng dụng khác của đậu tằm

Không chỉ là thực phẩm giàu dinh dưỡng, đậu tằm còn được ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực khác:

• Thức ăn chăn nuôi: Đậu tằm được sử dụng làm nguyên liệu trong thức ăn cho cá chép giòn, giúp cải thiện chất lượng thịt và tăng hiệu quả nuôi trồng.
• Chế biến thực phẩm: Đậu tằm còn được chế biến thành các sản phẩm như miến, nước chấm hoặc bột dinh dưỡng, tạo nên những món ăn ngon miệng và bổ dưỡng.
• Nuôi ong: Hoa đậu tằm là nguồn mật tự nhiên lý tưởng, hỗ trợ hoạt động của ngành nuôi ong và cung cấp nguồn mật ổn định.
• Ứng dụng trong y học: Cả hoa và quả đậu tằm đều có thể được sử dụng làm thuốc chữa bệnh trong y học cổ truyền, giúp điều trị một số bệnh lý nhẹ và tăng cường sức khỏe.

Cách sử dụng và bảo quản đậu tằm

Cách sử dụng đậu tằm hiệu quả

Đậu tằm chứa một số chất kháng dinh dưỡng như tannin, vicin và convicin, có thể làm giảm khả năng hấp thụ dưỡng chất nếu không được xử lý đúng cách. Vì vậy, khi sử dụng đậu tằm cho thực phẩm hoặc thức ăn chăn nuôi, cần lưu ý các điểm sau:

• Ngâm qua đêm: Trước khi nấu, nên ngâm hạt đậu tằm qua đêm để giúp làm mềm vỏ và giảm hàm lượng chất kháng dinh dưỡng.
• Nấu chín kỹ: Xử lý nhiệt là bước cần thiết để loại bỏ các hợp chất có hại, giúp đậu dễ tiêu hóa và an toàn hơn cho sức khỏe.
• Dùng trong chăn nuôi: Với gia súc, đậu tằm nên được cán, bẻ nhỏ hoặc nghiền thô, sau đó trộn với các nguyên liệu khác để dễ tiêu hóa và tăng hiệu quả hấp thụ dinh dưỡng.

Cách bảo quản đậu tằm đúng cách

Để giữ được chất lượng và hàm lượng dinh dưỡng trong đậu tằm, việc bảo quản đúng cách là rất quan trọng:

• Bảo quản nơi khô ráo, thoáng mát, tránh độ ẩm cao và ánh nắng trực tiếp.
• Sử dụng bao bì kín (tốt nhất là túi zip hoặc thùng kín) để hạn chế sự xâm nhập của mối mọt, côn trùng và tránh bị ẩm mốc.
• Ủ chua (lên men): Trong sản xuất quy mô lớn hoặc chăn nuôi, đậu tằm có thể được ủ chua nhằm bảo quản lâu dài, đồng thời giữ lại giá trị dinh dưỡng và giảm thất thoát số lượng trong quá trình lưu trữ.

Những lưu ý khi sử dụng đậu tằm

Đậu tằm là thực phẩm giàu dinh dưỡng và mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe. Tuy nhiên, để sử dụng hiệu quả và an toàn, bạn cần lưu ý một số điểm quan trọng sau:

Đậu tằm có chứa chất kháng dinh dưỡng

Ngoài các dưỡng chất có lợi, trong hạt đậu tằm còn tồn tại một số chất kháng dinh dưỡng như tannin, phytic acid… Những chất này có thể làm giảm khả năng hấp thụ khoáng chất (như sắt, kẽm, canxi) trong cơ thể nếu đậu không được xử lý đúng cách.

Cách khắc phục: Trước khi nấu, nên ngâm đậu tằm trong nước từ 8 - 12 tiếng hoặc luộc sơ qua nước sôi rồi bỏ nước đầu để loại bỏ phần lớn chất kháng dinh dưỡng, giúp cơ thể hấp thụ dưỡng chất tốt hơn.

Cảnh giác với bệnh “đậu tằm” (Favism)

Đậu tằm có thể gây ra một căn bệnh hiếm gặp gọi là Favism, hay còn gọi là bệnh "đậu tằm", là một dạng thiếu máu tán huyết cấp tính. Bệnh xảy ra khi cơ thể không có đủ enzym G6PD, dẫn đến phản ứng mạnh khi ăn đậu tằm tươi, đậu tằm khô chưa nấu kỹ hoặc hít phải phấn hoa từ cây đậu tằm.

• Đối tượng dễ mắc nhất là trẻ em từ 3 - 5 tuổi, tỷ lệ mắc bệnh giảm dần theo độ tuổi.
• Các triệu chứng có thể bao gồm mệt mỏi, vàng da, nước tiểu sẫm màu, nhịp tim nhanh và thiếu máu đột ngột.

Lưu ý: Nếu gia đình có tiền sử thiếu enzym G6PD hoặc trẻ từng bị phản ứng lạ khi ăn đậu, không nên cho trẻ sử dụng đậu tằm dưới bất kỳ hình thức nào, đặc biệt là đậu sống hoặc chưa nấu chín kỹ.

Kết luận

Tóm lại, đậu tằm là loại thực phẩm có giá trị dinh dưỡng cao, nhiều công dụng và ứng dụng đa dạng trong đời sống, từ thực phẩm, chăn nuôi cho đến y học. Tuy nhiên, người tiêu dùng cần lưu ý đến cách chế biến và đối tượng sử dụng để đảm bảo an toàn và phát huy tối đa lợi ích mà đậu tằm mang lại.

Bạn muốn chế biến các món ăn từ đậu tằm vừa nhanh chóng, vừa giữ được tối đa giá trị dinh dưỡng? Hãy trang bị ngay các thiết bị gia dụng như nồi áp suất, máy xay, máy hấp,… chất lượng cao tại FPT Shop. Sản phẩm chính hãng, đa dạng mẫu mã, giá ưu đãi, truy cập ngay fptshop.com.vn để mua sắm tiện lợi!

Xem nhanh: