Bánh tráng Trảng Bàng từ lâu đã trở thành biểu tượng văn hóa của người dân Tây Ninh, không chỉ bởi hương vị dẻo thơm đặc trưng mà còn bởi giá trị truyền thống được lưu giữ qua nhiều thế hệ. Giữa nhịp sống hiện đại, làng nghề bánh tráng Trảng Bàng vẫn ngày đêm đỏ lửa, tiếp nối tinh hoa của cha ông để tạo nên những chiếc bánh mang hồn quê trọn vẹn.

Làng nghề bánh tráng Trảng Bàng nằm ở đâu?

Làng nghề bánh tráng Trảng Bàng nằm trên trục đường Quốc lộ 22, thuộc khu phố Lộc Du, thị trấn Trảng Bàng, cách trung tâm thành phố Tây Ninh khoảng hơn 40km. Nơi đây là cái nôi của nghề làm bánh tráng truyền thống đã tồn tại hàng trăm năm và trở thành nét đẹp văn hóa đặc trưng của địa phương.

Mỗi dịp Tết đến, các lò bánh trong làng đều đỏ lửa suốt đêm để kịp sản xuất phục vụ nhu cầu ngày càng tăng. Sau Tết, không khí tấp nập ấy vẫn được duy trì, phản ánh sức sống bền bỉ của một làng nghề cổ truyền.

Mỗi nghệ nhân nơi đây đều có hàng chục năm gắn bó với nghề. Dưới đôi tay thuần thục của họ, hàng trăm chiếc bánh tráng phơi sương ra lò mỗi ngày. Theo các bậc cao niên, nghề làm bánh tráng được người dân Trảng Bàng kế thừa từ thế kỷ XVIII, khi cư dân vùng Ngũ Quảng, Bình Định vào Tây Ninh khai hoang, lập ấp.

Ban đầu, làng nghề chỉ sản xuất bánh tráng nướng và bánh tráng nhúng. Sau này, người dân đã sáng tạo thêm nhiều loại bánh khác, trong đó độc đáo và nổi tiếng nhất chính là bánh tráng phơi sương. Vùng đất Trảng Bàng ngày nắng, đêm nhiều sương, là điều kiện lý tưởng để tạo nên hương vị đặc trưng cho loại bánh này. Để làm ra những chiếc bánh hoàn hảo, người thợ phải thức khuya, dậy sớm, đồng hành cùng nắng gió và sương trời mỗi ngày.

Nguồn gốc của nghề làm bánh tráng phơi sương nơi đất Trảng

Có nhiều giai thoại về nguồn gốc hình thành làng nghề bánh tráng Trảng Bàng. Một câu chuyện kể rằng có chàng trai để quên chồng bánh tráng nướng ngoài trời qua đêm, sáng hôm sau thấy bánh ướt sương, tiếc của nên ăn thử và nhận ra vị ngon khác lạ. Lại có chuyện về cô gái bán bánh tráng nướng không hết, để bánh ngoài trời, đến sáng thấy bánh mềm do sương làm ẩm, ăn thử thì thấy dẻo, thơm nên tiếp tục làm theo cách ấy.

Dù là câu chuyện nào, tất cả đều gắn liền với điều kiện tự nhiên của vùng đất Trảng Bàng, nơi ban ngày nắng gắt, ban đêm nhiều sương, tạo nên yếu tố hoàn hảo cho nghề làm bánh. Kết hợp cùng kỹ thuật tráng bánh được lưu truyền qua nhiều thế hệ, làng nghề bánh tráng Trảng Bàng đã trở thành di sản ẩm thực độc đáo nổi tiếng khắp vùng Tây Ninh.

Tìm hiểu về làng nghề bánh tráng Trảng Bàng truyền thống

Khám phá các công đoạn làm bánh tráng phơi sương

Lựa chọn nguyên liệu và tráng bánh

Theo chia sẻ của các nghệ nhân, để làm ra bánh tráng Trảng Bàng đạt chất lượng cao, khâu quan trọng nhất là chọn gạo ngon. Người dân thường dùng loại gạo làng Miên hảo hạng, được vo sạch và ngâm kỹ. Cứ 5kg gạo thì cho vào một chén muối, thay nước liên tục suốt hai ngày rồi mới đem xay nhuyễn.

Khi pha bột, người thợ thêm một ít muối để bánh trắng, dẻo và có vị đậm đà hơn. Đến giai đoạn tráng bánh, người nghệ nhân phải thật khéo léo để bánh lan đều, không bị rách. Bánh tráng phơi sương Trảng Bàng được tráng hai lớp bột chồng khít lên nhau thay vì một như các loại thông thường.

Khi bánh chín tới, người thợ vớt ra vỉ tre rồi phơi dưới nắng nhẹ trong khoảng 30 phút đến một giờ tùy thời tiết. Khi bánh hơi bong, đạt độ khô vừa phải, sẽ được gỡ ra để chuyển sang công đoạn tiếp theo.

Nướng bánh và phơi sương

Công đoạn nướng và phơi sương là bước tạo nên sự khác biệt của bánh tráng Trảng Bàng. Lò nướng được thiết kế đơn giản, thường là một nồi đáy tròn đặt nghiêng. Nhiên liệu chính là vỏ đậu phộng để tạo ngọn lửa vừa phải, không quá nóng, giúp bánh chín đều. Người nướng cần thao tác nhanh, lật bánh liên tục để hai lớp bột không bị bong tách.

Sau khi nướng, bánh được đem ra phơi sương từ khoảng 9 - 10 giờ đêm hoặc 2 - 3 giờ sáng. Khi hơi sương thấm vào khiến bánh mềm dẻo vừa đủ, người thợ sẽ xếp lại và cho vào túi kín để tránh không khí làm cứng bánh.

Công đoạn này đòi hỏi người thợ phải kiên trì và tỉ mỉ, ngồi hàng giờ bên lò than đỏ rực rồi tiếp tục thức khuya để canh sương. Mỗi chiếc bánh tráng phơi sương Trảng Bàng ra đời là kết quả của cả một quá trình lao động chăm chỉ, chứa đựng tinh hoa của đất trời và tâm huyết của con người nơi đây.

Những khó khăn của làng nghề bánh tráng Trảng Bàng

Chiếc bánh tráng phơi sương không chỉ là món ăn truyền thống mà còn là kết tinh của sự cần cù và sáng tạo. Tuy nhiên, giống như nhiều làng nghề khác, Trảng Bàng cũng đang đối mặt với nhiều thách thức.

Trước đây, hầu như nhà nào đông người cũng có hai đến ba lò bánh, nhưng hiện nay chỉ còn lại vài chục hộ duy trì. Nghề làm bánh vất vả, thu nhập không cao, nên nhiều người phải làm thêm công việc khác để ổn định cuộc sống. Bên cạnh đó, quá trình sản xuất hoàn toàn thủ công khiến năng suất thấp, quy mô nhỏ lẻ, không có máy móc hỗ trợ.

Dù đặc sản này vẫn được đông đảo thực khách ưa chuộng, nhưng làng nghề bánh tráng Trảng Bàng vẫn còn nhiều khó khăn trong việc duy trì và phát triển bền vững.

Nỗ lực phát triển làng nghề bánh tráng Trảng Bàng kết hợp du lịch địa phương

Nhằm bảo tồn và phát huy giá trị của làng nghề bánh tráng Trảng Bàng, tỉnh Tây Ninh đã có nhiều hoạt động quảng bá, kết hợp phát triển du lịch. Từ năm 2016, địa phương đã tổ chức Lễ hội Văn hóa – Du lịch Nghề làm bánh tráng phơi sương Trảng Bàng, giúp người dân và du khách hiểu rõ hơn về quy trình làm bánh truyền thống.

Mỗi kỳ lễ hội được tổ chức công phu với quy mô khoảng hơn 200 gian hàng, kết hợp giới thiệu và trình diễn các công đoạn tráng bánh, phơi sương. Đây là dịp để quảng bá văn hóa địa phương và tôn vinh bàn tay tài hoa của người nghệ nhân Trảng Bàng.

Với bề dày lịch sử hơn một thế kỷ, cùng nỗ lực gìn giữ và quảng bá, làng nghề bánh tráng Trảng Bàng đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là di sản văn hóa phi vật thể cấp Quốc gia. Đây là niềm tự hào to lớn của người dân Tây Ninh, khẳng định giá trị bền vững của một làng nghề truyền thống lâu đời.

Kết luận

Bánh tráng Trảng Bàng không chỉ là món ăn đặc sản trứ danh của Tây Ninh mà còn là biểu tượng của sự cần mẫn, sáng tạo và tình yêu quê hương. Dưới đôi tay của những người nghệ nhân, từng chiếc bánh ra đời mang theo hương vị của đất trời và tinh thần của một làng nghề trăm năm tuổi. Giữa thời đại hiện đại hóa, hình ảnh làng nghề Trảng Bàng vẫn sáng rực niềm tin, giữ trọn hương vị truyền thống của vùng đất đầy nắng và sương.

Khám phá ngay các thiết bị gia dụng thông minh tại FPT Shop để trải nghiệm sự tiện lợi trong từng công đoạn nấu nướng, từ sấy khô, nướng bánh đến chế biến món ngon mang đậm hương vị truyền thống Trảng Bàng.

Xem nhanh: Lò nướng

Xem thêm:

• Kẹo cu đơ là gì? Cách làm kẹo cu đơ chuẩn đặc sản Hà Tĩnh siêu ngon ngay tại nhà
• Tré là gì? Cùng tìm hiểu món đặc sản của đất võ Bình Định cũng như cách thưởng thức tré đúng chuẩn nhé!