Ho là phản xạ tự nhiên giúp làm sạch đường hô hấp khỏi đờm, dị vật hoặc vi khuẩn. Tình trạng phổ biến ở trẻ khi thời tiết thay đổi, môi trường khô lạnh, bị cảm lạnh, viêm mũi họng, dị ứng, hen suyễn...

Thạc sĩ, bác sĩ Hoàng Minh Tiến, khoa Nhi, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội, cho biết trẻ thường ho nhiều khi ngủ do tư thế nằm khiến dịch nhầy, đờm hoặc dịch mũi chảy xuống họng, kích thích niêm mạc. Khi ngủ, cơ thể tiết ít hormone chống viêm hơn, đường thở trở nên nhạy cảm, khiến cơn ho khởi phát. Dưới đây là những gợi ý giúp ngon giấc hơn, bớt ho.

Điều chỉnh tư thế ngủ

Kê cao gối hoặc đầu giường của trẻ khoảng 30 độ, giúp dịch nhầy không chảy xuống họng, giảm kích thích cơn ho. Nếu trẻ nhỏ chưa nằm gối, phụ huynh có thể lót khăn hoặc chăn mỏng dưới đầu giường.

Giữ ấm và tạo môi trường ngủ dễ chịu

Nên dùng nước ấm để tắm trẻ, tránh tắm lâu. Phụ huynh không để trẻ nằm trong phòng quá lạnh hoặc có luồng gió thổi trực tiếp vào vùng bụng, cổ ngực của trẻ. Nhiệt độ phòng lý tưởng nên duy trì khoảng 26-28 độ C. Bé cần nằm trong phòng yên tĩnh, tránh ánh sáng quá mạnh có thể ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ.

Làm sạch mũi họng trước khi ngủ

Phụ huynh có thể nhỏ nước muối sinh lý ấm, hút dịch mũi bằng dụng cụ phù hợp. Rơ lưỡi cho bé bằng gạc sạch, súc miệng bằng nước muối loãng, xịt sát khuẩn vòm họng, xịt thông mũi để làm sạch vi khuẩn, bụi bẩn trước khi ngủ.

Cho trẻ uống đủ nước

Cách này giúp làm loãng đờm và giữ ẩm niêm mạc. Trước khi ngủ, phụ huynh cho trẻ uống vài ngụm nước ấm hoặc nước mật ong pha chanh (với trẻ trên một tuổi) để làm dịu cổ họng.

Duy trì độ ẩm đường thở

Cách này giúp đường thở của trẻ không bị khô, làm giảm dịch nhầy trong mũi, giảm cơn ho và nghẹt mũi. Độ ẩm trong phòng ngủ nên duy trì ở mức 40-60%. Nếu dùng điều hòa, gia đình nên bật máy tạo độ ẩm hoặc đặt chậu nước nhỏ trong phòng để tránh khô họng.

Hạn chế tiếp xúc các tác nhân kích thích

Không để trẻ tiếp xúc khói thuốc, nước hoa, tinh dầu nồng hoặc bụi mịn. Phụ huynh nên lau sạch các bề mặt trong phòng ngủ bằng khăn ẩm, giặt chăn ga, gối, thú nhồi bông thường xuyên. Phơi đệm của trẻ vào những ngày nắng ấm để ngăn sự phát triển của mạt nhà, tác nhân gây hại hô hấp. Sử dụng máy lọc không khí có bộ lọc HEPA để khử mùi, diệt khuẩn, loại bỏ các chất gây dị ứng trong phòng ngủ của bé.

Xoa tinh dầu ấm vào ngực và lòng bàn chân

Thói quen giúp trẻ thư giãn, giảm ho và dễ ngủ. Tránh bôi dầu trực tiếp lên mũi hay mặt trẻ.

Tránh cho trẻ ăn tối muộn

Ăn nhiều thực phẩm cay nóng, đồ chiên xào có nhiều dầu mỡ, uống nước ngọt có gas... gần giờ đi ngủ làm tăng nguy cơ trào ngược dịch axit, khiến trẻ ho nhiều hơn khi nằm.

Bác sĩ Tiến lưu ý phần lớn các trường hợp ho do cảm lạnh, thường sẽ tự khỏi sau khoảng 10 ngày mà không cần dùng kháng sinh hay thuốc ức chế ho. Phụ huynh tránh tự ý dùng thuốc trị ho cho bé. Nếu bé ho nhiều về đêm, kéo dài quá 7 ngày, gây mất ngủ, có đờm đặc, khò khè, khó thở, lồng ngực phập phồng, sốt cao cần đi khám. Bác sĩ sẽ chỉ định chụp X-quang, xét nghiệm đờm hoặc test dị ứng nếu cần thiết.

Phụ huynh nên cho trẻ ăn uống đủ chất, đặc biệt là vitamin C, kẽm, protein để tăng sức đề kháng. Hướng dẫn trẻ rửa tay thường xuyên trước khi ăn, sau khi đi vệ sinh hoặc ra ngoài để giảm nguy cơ lây nhiễm virus hô hấp. Trẻ đeo khẩu trang khi ra ngoài, đến nơi đông người. Giữ vệ sinh mũi họng hàng ngày, tránh để trẻ bị thay đổi nhiệt độ đột ngột. Bé nên tiêm các vaccine cúm, ho gà, phế cầu... giúp giảm nguy cơ mắc bệnh hô hấp.

Trịnh Mai