Trả lời:

Trong điều trị ung thư vùng đầu cổ (bao gồm cả u não), bác sĩ có thể chỉ định người bệnh sử dụng một loại mặt nạ cố định trong quá trình chụp CT mô phỏng chuẩn bị trước xạ trị và thời điểm chiếu tia xạ. Mặt nạ này giữ vùng điều trị của người bệnh cố định, hạn chế di chuyển trong mỗi lần xạ trị, giúp tia xạ chiếu chính xác, giảm tổn thương mô lành xung quanh, tăng hiệu quả, an toàn điều trị.

Mặt nạ cố định này thường được làm từ chất liệu nhựa nhiệt mềm, có khả năng co giãn khi được làm nóng. Tùy vùng điều trị của người bệnh mà mặt nạ được chế tác để ôm khít vùng đầu hoặc đầu - cổ - vai.

Quy trình làm mặt nạ gồm 4 bước, cần khoảng 10-20 phút và không gây đau. Người bệnh sẽ được hướng dẫn và hỗ trợ bởi đội ngũ kỹ thuật viên xạ trị.

Bước đầu tiên, người bệnh nằm lên bàn làm mặt nạ, thường là tư thế nằm ngửa, tay xuôi theo thân người. Kỹ thuật viên điều chỉnh vùng đầu, cổ và vai của người bệnh cho đúng chuẩn. Trong lúc này, khuôn (phôi) mặt nạ cũng được làm nóng để mềm dẻo, dễ tạo hình hơn.

Bước hai, kỹ thuật viên đắp khuôn mặt nạ lên vùng điều trị của người bệnh, sau đó kéo căng, điều chỉnh để mặt nạ ôm sát khuôn mặt và phần trên cơ thể.

Bước ba, mặt nạ nguội dần và hình thành theo vùng đầu cổ của người bệnh trong vài phút, tạo thành khuôn ôm sát vùng đầu - cổ. Kỹ thuật viên dùng bút đánh dấu các điểm quan trọng phục vụ việc định vị chính xác vùng điều trị. Mặt nạ sau hoàn thiện được dùng cho CT mô phỏng và dùng lại trong các buổi xạ trị.

Nếu cảm thấy ngột ngạt, sợ hãi hoặc lo lắng khi đeo mặt nạ cố định, đặc biệt trong lần đầu tiên, người bệnh có thể nói với kỹ thuật viên để được hướng dẫn thực hiện bài tập thở đều thư giãn.

Trước khi làm mặt nạ, người bệnh cần thay bằng áo choàng của bệnh viện, tháo tất cả các loại trang sức như hoa tai, vòng cổ... Không cần cắt tóc trước khi làm mặt nạ nhưng kỹ thuật viên có thể yêu cầu cạo râu để mặt nạ ôm sát hơn. Sau khi làm mặt nạ, người bệnh nên giữ kiểu tóc và hình dạng khuôn mặt ổn định, tránh thay đổi lớn vì có thể khiến mặt nạ không còn khớp.

Khi làm mặt nạ, một số người cần sử dụng miếng ngậm hoặc miếng cắn chuyên biệt để giữ đúng vị trí của lưỡi, hàm. Dụng cụ này hoàn toàn an toàn, không ảnh hưởng đến hít thở. Kỹ thuật viên hướng dẫn cụ thể nếu người bệnh cần sử dụng.

ThS.BS Phan Thị Hồng Đáng
Khoa Xạ trị, Trung tâm Ung bướu
Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM