Bạn có từng tự hỏi văn hóa uống trà của người Việt bắt nguồn từ đâu và có điểm gì thú vị? Liệu có tồn tại một hình thức trà đạo Việt Nam riêng biệt? Hôm nay, hãy cùng FPT Shop tìm hiểu về nghệ thuật pha trà, thưởng trà và những nét độc đáo trong văn hóa trà đạo của người Việt.

Nguồn gốc của văn hóa uống trà tại Việt Nam

Trà đã gắn bó với đời sống người Việt từ rất lâu, đến mức khó xác định chính xác thời điểm bắt đầu. Tuy nhiên, trong các truyện cổ dân gian, hình ảnh ấm trà đã sớm xuất hiện như một phần của sinh hoạt đời thường.

Ở những vùng núi cao như Nghĩa Lộ (Yên Bái), Pà Cò (Hòa Bình), Tà Xùa (Sơn La) hay Cao Bồ (Hà Giang), người dân vẫn đang thu hoạch trà từ những cây cổ thụ hàng trăm năm tuổi, đây là minh chứng sống động cho lịch sử lâu đời của trà Việt.

Những vùng trồng trà nổi bật tại Việt Nam

• Tây Bắc: Nơi được ví như cái nôi của những giống trà ngon, khí hậu mát mẻ quanh năm cùng thổ nhưỡng thích hợp đã tạo nên những búp trà thơm đậm và đặc biệt.
• Thái Nguyên: Là vùng canh tác trà lớn nhất miền Bắc, nổi bật với vùng trà Tân Cương, nơi sản sinh ra trà nõn tôm nổi tiếng với vị đậm đà, hậu ngọt và hình dáng cong như móc câu.
• Bảo Lộc (Lâm Đồng): Với đất bazan màu mỡ và khí hậu ôn hòa, Bảo Lộc được mệnh danh là “kinh đô trà” của Việt Nam, đặc biệt nổi tiếng với trà olong và các dòng trà ướp hương.
• Hà Nội: Không phải là vùng trồng trà lớn, nhưng Hà Nội góp phần tạo nên bản sắc riêng với dòng trà sen Tây Hồ. Đây là loại trà được ướp bằng phương pháp truyền thống, cầu kỳ và đầy tinh tế.

Khám phá văn hóa trà đạo Việt Nam

Phong cách thưởng trà mộc mạc của người Việt

Trà Việt tuy chịu ảnh hưởng từ văn hóa Trung Hoa nhưng vẫn giữ bản sắc riêng biệt. Thưởng trà không cầu kỳ nghi lễ như Nhật Bản, mà gần gũi, thân thiện, mang nét mộc mạc, bình dị. Từ góc sân, hiên nhà, quán nước vỉa hè đến các buổi họp mặt thân tình, chén trà luôn hiện diện như một chất xúc tác cho sự kết nối giữa người với người.

Người Việt mời nhau chén trà như một lời chào, một cách sẻ chia sau giờ làm, một khoảnh khắc lắng đọng để đàm đạo về đời sống, chính sự hay đơn giản là chút nghỉ ngơi thư giãn.

Các loại trà phổ biến tại Việt Nam

• Trà tươi: Là những búp trà xanh được hái trực tiếp, rửa sạch và hãm với nước nóng, cho ra hương vị dịu nhẹ và mát lành.
• Trà khô: Trà sau khi thu hoạch được vò, sao khô và bảo quản để dùng lâu dài. Đây là loại trà phổ biến nhất trong sinh hoạt hàng ngày.
• Trà hương: Được ướp với các loại hoa như sen, lài, hoa sứ… Trà hương mang đậm phong cách Việt với hương thơm đặc trưng và kỹ thuật ướp cầu kỳ, thường được dùng trong dịp lễ tết hoặc tiếp khách quý.

Khám phá văn hóa trà đạo Việt Nam

5 yếu tố tạo nên nghệ thuật thưởng trà truyền thống

• Nhất thủy: Nước pha trà phải là nước mưa trong, nước suối hoặc nước giếng sâu, đun bằng than cho đến khi sôi lăn tăn để giữ được hương vị nguyên bản của trà.
• Nhì trà: Trà ngon cần đạt đủ “ngũ quý”: sắc, thanh, khí, vị và thần, trong đó “thần” là yếu tố quyết định sự cuốn hút và tinh thần của trà.
• Tam bôi: Chén uống trà thường là chén hạt mít hoặc chén mắt trâu nhỏ. Trước khi rót trà, chén được tráng bằng nước sôi để giữ độ ấm và vệ sinh.
• Tứ bình: Ấm pha trà được chọn kỹ tùy theo phong cách uống (độc ẩm, song ẩm, quần ẩm). Trà phải được “rửa” qua nước nóng trước khi pha chính thức để trà nở đều và giữ trọn hương vị.
• Ngũ quần anh: Bạn trà cũng là một phần quan trọng. Người xưa thường mời nhau chén trà để đàm đạo, kết giao, từ đó tạo nên một không gian văn hóa sâu sắc.

Hướng dẫn pha trà Thái Nguyên chuẩn vị theo phong cách Việt

Để có một chén trà ngon, đậm đà và thơm dịu đúng chất trà Thái Nguyên, người pha cần tuân thủ những bước cơ bản trong nghệ thuật pha trà truyền thống. Sau đây là các bước giúp bạn pha được ấm trà đúng chuẩn, giữ trọn hương vị và tinh túy:

Bước 1: Làm nóng ấm và chén

Tráng ấm và chén bằng nước sôi để làm sạch và làm nóng dụng cụ. Bước này có tác dụng giữ nhiệt ổn định và lưu giữ hương trà tốt hơn khi pha.

Bước 2: Lấy lượng trà phù hợp

Với một ấm trà dung tích khoảng 300ml, bạn nên sử dụng khoảng 8 gram trà khô. Cho trà vào ấm một cách nhẹ nhàng để giữ nguyên hình dạng và hương của lá trà.

Bước 3: Đánh thức trà

Rót nước sôi vào ấm rồi đổ ngay ra ngoài. Đây là cách “đánh thức” trà, qua đó làm sạch trà và loại bỏ bớt vị chát, đồng thời giúp lá trà bắt đầu nở đều.

Bước 4: Hãm trà

Rót nước nóng vào lần hai, đậy nắp ấm và để yên khoảng 20-25 giây. Không nên hãm quá lâu để tránh làm trà bị đắng và mất mùi hương tự nhiên.

Bước 5: Rót trà và thưởng thức

Rót trà đều ra các chén, đảm bảo mỗi chén đều có màu và hương tương đồng. Nhâm nhi từng ngụm nhỏ để cảm nhận trọn vẹn vị chát nhẹ, hậu ngọt và mùi thơm đặc trưng của trà Thái Nguyên.

Khám phá văn hóa trà đạo Việt Nam

Tinh hoa thưởng trà trong văn hóa Việt

Cách dâng trà và thưởng trà đúng điệu

Trong văn hóa trà Việt, dâng trà cũng là một nghi lễ thể hiện sự kính trọng. Người dâng trà dùng ngón giữa đỡ đáy chén, ngón trỏ và ngón cái đỡ miệng chén, gọi là “Tam long giá ngọc” (ba con rồng nâng viên ngọc). Khi rót trà, người mời và người nhận thường cúi đầu nhẹ như một lời chào trang trọng.

Việc thưởng trà bắt đầu bằng cảm giác ấm nóng khi nâng chén trong lòng bàn tay. Tiếp theo là ngửi hương trà, mùi thơm dịu nhẹ lan tỏa tạo cảm giác thư thái. Cuối cùng là nhấp từng ngụm nhỏ, từ từ cảm nhận vị chát đầu lưỡi, vị ngọt thanh nơi cuống họng và sự an nhiên lan tỏa trong tâm hồn.

Khi nào là thời điểm lý tưởng để uống trà?

Thưởng trà là một nghệ thuật cần sự chậm rãi và tinh tế, nên được thực hiện khi tâm trí thật sự thanh thản, không bị chi phối bởi những lo toan thường nhật. Đó có thể là buổi sáng sớm khi không gian còn trong trẻo, một buổi chiều rảnh rỗi khi ánh nắng dịu dần hoặc bất cứ khoảnh khắc nào bạn muốn tìm lại sự cân bằng trong tâm hồn. Khi toàn tâm toàn ý nhấp từng ngụm trà, bạn sẽ cảm nhận rõ hương vị tinh tế, mùi thơm đặc trưng và cả những cảm xúc an yên mà chén trà mang lại. Mỗi lần thưởng trà như một cơ hội để bạn lắng nghe bản thân, thư giãn và tận hưởng những điều giản dị nhưng đầy ý nghĩa trong cuộc sống.

Các hình thức thưởng trà truyền thống

Trong nghệ thuật uống trà của người Việt, có ba hình thức thưởng trà phổ biến: độc ẩm (uống một mình), đối ẩm (hai người cùng thưởng trà) và quần ẩm (uống trà trong nhóm nhiều người). Mỗi cách thưởng trà không chỉ phản ánh nét văn hóa thuần Việt mà còn đi kèm với những tiêu chuẩn nhất định về chất lượng trà, không gian và cả vị thế của người tham dự buổi trà.

Tạm kết

Văn hóa trà đạo Việt Nam thể hiện qua từng thao tác pha trà, cách thưởng trà và cả tinh thần thanh nhã trong đời sống thường nhật. Việc gìn giữ và lan tỏa nghệ thuật uống trà truyền thống chính là cách người Việt trân trọng và tiếp nối giá trị văn hóa dân tộc.

Để chuẩn bị nước nóng nhanh chóng cho mỗi lần pha trà, một chiếc ấm siêu tốc sẽ là trợ thủ đắc lực trong mọi căn bếp. Khám phá ngay các mẫu ấm siêu tốc chất lượng, đun nước nhanh, tiết kiệm điện tại FPT Shop!