Hãng thông tấn Reuters hồi giữa tuần dẫn lời các quan chức Mỹ cho biết tiêm kích F-35 mà nước này đồng ý bán cho Arab Saudi sẽ không được trang bị những tính năng vượt trội như trên phiên bản F-35I của Israel, trong đó có các hệ thống vũ khí tiên tiến và tác chiến điện tử.

Nguyên nhân là để tránh vi phạm cam kết đối với Israel thông qua thỏa thuận bảo đảm Lợi thế Quân sự Định tính (QME), vốn hạn chế Washington chuyển giao một số vũ khí tiên tiến cho những quốc gia Trung Đông.

Dù vậy, không quân Israel vẫn phản đối Mỹ bán tiêm kích F-35 cho Arab Saudi. Lực lượng này cũng cảnh báo giới lãnh đạo chính trị trong nước rằng thương vụ sẽ gây ảnh hưởng đến khả năng chiếm ưu thế trên không của Israel trong khu vực.

Douglas Birkey, giám đốc điều hành của Viện nghiên cứu Hàng không vũ trụ Mitchell có trụ sở tại Mỹ, nhận định Arab Saudi sẽ khó được chuyển giao tên lửa đối không AIM-260, vũ khí thế hệ mới đang được Mỹ phát triển cho máy bay tàng hình.

Với tầm bắn khoảng 200 km, AIM-260 là một trong những công nghệ nhạy cảm nhất liên quan đến chiến đấu cơ F-35. Israel nhiều khả năng sẽ được ưu tiên mua loại tên lửa này.

Ngoài hạn chế vũ khí và thiết bị, Mỹ cũng có thể cung cấp cho Arab Saudi phiên bản F-35 kém hơn mẫu của Israel thông qua tùy chỉnh phần mềm. Tiêm kích F-35 được cấu hình riêng cho từng quốc gia và Mỹ sở hữu phiên bản mạnh nhất, các nước khác chỉ được bán mẫu ít hiện đại hơn.

Giới chức Mỹ và Arab Saudi chưa bình luận về thông tin.

Bên cạnh lợi thế tính năng, Israel còn chiếm ưu thế về số lượng khi sẽ sở hữu khoảng 100 chiếc F-35I. Arab Saudi dường như chỉ được mua không quá 48 máy bay và sẽ phải chờ nhiều năm để sở hữu. Israel cũng đã vận hành tiêm kích F-35 được khoảng 8 năm, qua đó tích lũy nhiều kinh nghiệm sử dụng hơn so với quốc gia chưa tiếp nhận phi cơ này như Arab Saudi.

Các quan chức Mỹ cho biết cần phải thực hiện đánh giá về QME trước khi chốt thỏa thuận bán chiến đấu cơ F-35 cho Arab Saudi.

Một quan chức cho rằng sự ủng hộ lớn dành cho Israel tại quốc hội Mỹ có thể cản trở thương vụ này, do mọi hợp đồng bán vũ khí cho nước ngoài đều phải được cơ quan này phê duyệt. Dù vậy, để phản đối thỏa thuận mà không bị Tổng thống phủ quyết, quốc hội Mỹ cần thu được 2/3 phiếu ủng hộ ở cả lưỡng viện, con số bị coi là khó đạt được.

Nếu thương vụ được thông qua, Arab Saudi sẽ trở thành quốc gia Arab đầu tiên và nước thứ hai ở Trung Đông sở hữu dòng F-35.

Phạm Giang (Theo Reuters)