"Đặc phái viên Steve Witkoff và Ngoại trưởng Marco Rubio đã âm thầm chuẩn bị một kế hoạch trong suốt tháng qua", Thư ký Báo chí Nhà Trắng Karoline Leavitt phát biểu tại cuộc họp báo ngày 20/11. "Họ làm việc với Nga và Ukraine một cách công bằng để hiểu rõ những cam kết mà mỗi bên sẵn sàng đưa ra nhằm xây dựng một nền hòa bình lâu dài và bền vững".

Leavitt cho biết các cuộc đàm phán vẫn đang diễn ra và "sẽ không bàn về từng chi tiết cụ thể" của kế hoạch. Bà mô tả đây là kế hoạch tốt cho cả Nga lẫn Ukraine, và hai bên đều có thể chấp nhận.

Thư ký báo chí Nhà Trắng thêm rằng Bộ trưởng Lục quân Dan Driscoll đã gặp Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky và quan chức Mỹ "rất lạc quan về cuộc trao đổi".

Truyền thông Mỹ đăng tải dự thảo kế hoạch hòa bình gồm 28 điểm và cho biết các quan chức cấp cao đã xác nhận nội dung.

Dưới đây là 28 điểm trong kế hoạch.

1. Ukraine sẽ được bảo đảm về chủ quyền.

2. Nga, Ukraine và châu Âu sẽ ký một thỏa thuận bất xâm phạm toàn diện. Mọi điểm mơ hồ kéo dài suốt 30 năm qua sẽ được coi là đã giải quyết.

3. Nga cam kết không xâm phạm các nước láng giềng, NATO cam kết không mở rộng thêm.

4. Nga và NATO sẽ tổ chức đối thoại, do Mỹ làm trung gian, để giải quyết mọi vấn đề an ninh và tạo điều kiện giảm căng thẳng, nhằm bảo đảm an ninh toàn cầu, mở rộng khả năng hợp tác và phát triển kinh tế trong tương lai.

5. Ukraine sẽ nhận được những đảm bảo an ninh đáng tin cậy.

6. Quân số các lực lượng vũ trang Ukraine sẽ giới hạn ở mức 600.000 người.

7. Ukraine chấp nhận ghi vào hiến pháp rằng nước này sẽ không gia nhập NATO, NATO bổ sung vào điều lệ quy định sẽ không kết nạp Ukraine trong tương lai.

8. NATO đồng ý không triển khai quân ở Ukraine.

9. Chiến đấu cơ châu Âu sẽ được triển khai tại Ba Lan.

10. Về bảo đảm từ Mỹ:

- Mỹ sẽ nhận bồi hoàn cho việc cung cấp bảo đảm.

- Nếu Ukraine tấn công Nga, Ukraine sẽ mất sự bảo đảm này.

- Nếu Nga tấn công Ukraine, ngoài phản ứng quân sự phối hợp mang tính quyết định, mọi lệnh trừng phạt toàn cầu sẽ được khôi phục, mọi công nhận với lãnh thổ mới và các lợi ích khác trong thỏa thuận này sẽ bị hủy bỏ.

- Nếu Ukraine phóng tên lửa vào Moskva hoặc St. Petersburg mà không có lý do chính đáng, bảo đảm an ninh sẽ bị vô hiệu.

11. Ukraine đủ điều kiện gia nhập EU và sẽ nhận được quyền tiếp cận thị trường châu Âu theo chế độ ưu tiên ngắn hạn trong thời gian xem xét vấn đề này.

12. Một gói biện pháp tái thiết Ukraine quy mô lớn mang tính toàn cầu sẽ gồm những yếu tố sau và có thể mở rộng thêm:

a. Thành lập Quỹ Phát triển Ukraine để đầu tư vào các ngành tăng trưởng nhanh như công nghệ, trung tâm dữ liệu và trí tuệ nhân tạo.

b. Mỹ sẽ hợp tác với Ukraine để cùng tái thiết, phát triển, hiện đại hóa và vận hành cơ sở hạ tầng khí đốt của Ukraine, bao gồm đường ống và cơ sở lưu trữ.

c. Các nỗ lực chung để khôi phục những khu vực bị chiến sự tàn phá nhằm tái thiết và hiện đại hóa các thành phố và khu dân cư.

d. Phát triển cơ sở hạ tầng.

e. Khai thác khoáng sản và tài nguyên thiên nhiên.

f. Ngân hàng Thế giới sẽ xây dựng một gói tài chính đặc biệt để thúc đẩy các nỗ lực này.

13. Nga sẽ được tái hội nhập vào nền kinh tế toàn cầu:

a. Việc dỡ bỏ trừng phạt sẽ được thảo luận và thống nhất theo từng giai đoạn và từng trường hợp.

b. Mỹ sẽ ký một thỏa thuận hợp tác kinh tế dài hạn với Nga để cùng phát triển trong lĩnh vực năng lượng, tài nguyên thiên nhiên, cơ sở hạ tầng, trí tuệ nhân tạo, trung tâm dữ liệu, khai thác đất hiếm ở Bắc Cực và các cơ hội doanh nghiệp cùng có lợi khác.

c. Nga sẽ được mời tái gia nhập G8.

14. Số tiền bị đóng băng sẽ được sử dụng như sau:

- 100 tỷ USD tài sản Nga bị đóng băng sẽ được đầu tư vào các nỗ lực do Mỹ dẫn dắt để tái thiết và đầu tư vào Ukraine. Mỹ sẽ nhận 50% lợi nhuận từ khoản đầu tư này.

- Châu Âu sẽ bổ sung thêm 100 tỷ USD để tăng tổng nguồn vốn đầu tư cho việc tái thiết Ukraine. Các tài sản Nga bị châu Âu đóng băng sẽ được giải phóng để sử dụng.

- Phần tài sản Nga bị đóng băng còn lại sẽ được đầu tư vào một quỹ chung Mỹ - Nga để triển khai các dự án cụ thể. Mục tiêu của quỹ này là tăng cường quan hệ và lợi ích chung, tạo động lực để không trở lại con đường xung đột.

15. Một nhóm công tác chung Mỹ - Nga về các vấn đề an ninh sẽ được thành lập để thúc đẩy và bảo đảm việc tuân thủ mọi điều khoản của thỏa thuận.

16. Nga sẽ đưa vào luật chính sách không gây hấn với châu Âu và Ukraine.

17. Mỹ và Nga sẽ đồng ý gia hạn hiệu lực các hiệp ước không phổ biến và kiểm soát vũ khí hạt nhân, bao gồm Hiệp ước START I.

18. Ukraine đồng ý là quốc gia phi hạt nhân, phù hợp với Hiệp ước Không phổ biến Vũ khí hạt nhân.

19. Nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia sẽ được vận hành dưới sự giám sát của IAEA, lượng điện sản xuất sẽ chia đều cho Nga và Ukraine theo tỷ lệ 50:50.

20. Hai nước cam kết triển khai các chương trình giáo dục trong trường học và xã hội, nhằm thúc đẩy sự thấu hiểu và khoan dung văn hóa, loại bỏ phân biệt chủng tộc và định kiến:

a. Ukraine sẽ áp dụng các quy định của EU về khoan dung tôn giáo và bảo vệ các nhóm thiểu số ngôn ngữ.

b. Hai nước sẽ đồng ý bãi bỏ mọi biện pháp phân biệt đối xử, bảo đảm quyền của các cơ quan truyền thông và giáo dục Ukraine và Nga.

c. Mọi hình thức ý thức hệ và hoạt động tân phát xít phải bị bác bỏ và cấm đoán.

21. Về lãnh thổ:

a. Crimea, Lugansk và Donetsk sẽ được công nhận là "thuộc quyền kiểm soát của Nga trên thực tế", Mỹ sẽ là một trong những bên công nhận.

b. Kherson và Zaporizhzhia sẽ được đóng băng theo chiến tuyến hiện tại, đồng nghĩa công nhận ranh giới này.

c. Nga sẽ từ bỏ các vùng lãnh thổ khác mà nước này kiểm soát ngoài 5 khu vực nói trên theo thỏa thuận.

d. Ukraine sẽ rút khỏi phần tỉnh Donetsk mà họ hiện kiểm soát, khu vực này sẽ trở thành vùng đệm phi quân sự trung lập, được quốc tế công nhận là lãnh thổ thuộc Liên bang Nga. Nga sẽ không đưa quân vào vùng phi quân sự này.

22. Sau khi đạt được thỏa thuận về các sắp xếp lãnh thổ trong tương lai, Nga và Ukraine cam kết không sử dụng vũ lực để thay đổi chúng. Nếu điều này bị vi phạm, các bảo đảm an ninh sẽ không được áp dụng.

23. Nga cam kết không cản trở Ukraine sử dụng sông Dnieper cho hoạt động thương mại, đồng thời sẽ đạt thỏa thuận về vận chuyển ngũ cốc tự do qua Biển Đen.

24. Thành lập một ủy ban nhân đạo để xử lý các vấn đề còn tồn đọng:

a. Trao đổi toàn bộ tù binh và thi thể theo nguyên tắc bàn giao tất cả.

b. Trả tự do cho mọi dân thường bị giam giữ, con tin, bao gồm trẻ em.

c. Triển khai chương trình đoàn tụ gia đình.

d. Thực hiện các biện pháp giảm thiểu tổn thương của nạn nhân xung đột.

25. Ukraine sẽ tổ chức bầu cử trong vòng 100 ngày.

26. Tất cả các bên tham chiến sẽ được hưởng ân xá toàn diện và cam kết không đưa ra bất kỳ yêu cầu hay khiếu nại nào trong tương lai.

27. Thỏa thuận này có hiệu lực pháp lý và sẽ được giám sát bởi Hội đồng Hòa bình do Tổng thống Donald J. Trump đứng đầu. Nếu có vi phạm, các biện pháp trừng phạt sẽ được áp dụng.

28. Khi mọi bên chấp thuận bản ghi nhớ này, lệnh ngừng bắn sẽ có hiệu lực ngay sau khi hai bên rút quân về các vị trí đã thỏa thuận để bắt đầu triển khai thỏa thuận.

Hiện chưa rõ kế hoạch này có được các bên thông qua hay không. Nga chưa đưa ra bình luận. Ukraine chỉ xác nhận đã nhận được dự thảo và chưa bày tỏ lập trường đồng thuận hay phản đối.

Như Tâm (Theo Axios, AFP, Reuters)