Xôi là một món ăn truyền thống quen thuộc và đặc sắc trong nền ẩm thực Việt Nam. Để có được một mẻ xôi hoàn hảo, hạt nếp căng bóng, mềm dẻo nhưng không bết dính, người nấu phải nắm vững nhiều kỹ thuật, trong đó bước ngâm gạo gần như không thể bỏ qua. Vậy việc ngâm gạo nếp trước khi đồ xôi có tác dụng gì? Hãy cùng FPT Shop tham khảo trong nội dung sau nhé.

Lợi ích của việc ngâm gạo nếp trước khi đồ xôi

Quá trình ngâm gạo tác động trực tiếp đến cấu trúc tinh bột và thành phần hóa học của hạt gạo, từ đó mang lại nhiều lợi ích vượt trội so với việc nấu trực tiếp, cụ thể:

Tác động đến cấu trúc tinh bột Amylopectin

Về mặt khoa học, gạo nếp chứa chủ yếu tinh bột dạng amylopectin có cấu trúc phân nhánh phức tạp. Điều này khiến nó hút nước chậm hơn so với tinh bột amylose trong gạo tẻ. Nếu đồ xôi ngay lập tức, nước và nhiệt lượng không thể thẩm thấu đồng đều vào lõi hạt gạo. Qua đó dẫn đến hiện tượng tinh bột hồ hóa không đồng đều khiến xôi bị chỗ nhão, chỗ sượng cứng.

Giảm thiểu các chất kháng dinh dưỡng

Một lợi ích quan trọng khác của việc ngâm gạo nếp trước khi đồ xôi là tác dụng khử độc tự nhiên. Trong gạo nếp và các loại ngũ cốc nguyên hạt khác thường tồn tại các hợp chất bảo vệ tự nhiên như lectin và phytate (axit phytic), cụ thể:

• Lectin: Ở hàm lượng cao, chất này có thể gây ra các vấn đề về tiêu hóa như đầy bụng, khó tiêu và cản trở sự hấp thu dưỡng chất tại thành ruột.
• Phytate: Hợp chất này có khả năng liên kết chặt chẽ với các khoáng chất quan trọng như sắt, kẽm, canxi, tạo thành phức hợp khó hòa tan, khiến cơ thể không thể hấp thu chúng hiệu quả.

Khi ngâm gạo, một phần lectin và phytate sẽ được hòa tan vào nước. Đồng thời, quá trình này kích hoạt enzyme phytase có sẵn trong hạt gạo, giúp phân giải axit phytic. Nhờ vậy, món xôi không chỉ mềm dẻo hơn mà còn trở nên dễ tiêu hóa, giúp cơ thể hấp thu tối đa các khoáng chất có trong món ăn.

Giải đáp lo ngại về hao hụt dinh dưỡng khi ngâm gạo

Một số người lo ngại rằng việc ngâm gạo sẽ làm hao hụt vitamin và khoáng chất. Thực tế, một phần vitamin nhóm B (như B1) nằm ở lớp cám gạo có thể hòa tan khi ngâm. Tuy nhiên, với gạo nếp trắng đã qua xay xát, lượng cám còn lại rất ít nên mức độ hao hụt là không đáng kể.

Nhưng với nếp trắng đã được xát kỹ, lượng cám còn lại rất ít nên mức độ thất thoát này được xem là không đáng kể. Ngược lại, đối với nếp lứt hay nếp cẩm còn giữ lớp cám giàu vitamin B1, B2 và chất chống oxy hóa, nếu ngâm quá lâu thì khả năng mất vitamin nhóm B ở lớp cám sẽ nhiều hơn.

Trong trường hợp này, các bạn nên rút ngắn thời gian ngâm hoặc ngâm bằng nước ấm để cân bằng giữa việc giữ lại tối đa dưỡng chất và đạt được độ dẻo mong muốn.

Hướng dẫn ngâm gạo nếp trước khi đồ xôi đơn giản

Để đảm bảo quá trình ngâm gạo nếp trước khi đồ xôi được diễn ra hiệu quả, cho thành phẩm ngon, các bạn hãy áp dụng theo các bước sau:

Thời gian ngâm của từng loại gạo nếp

Thời gian ngâm gạo phụ thuộc vào đặc tính của từng loại nếp (nếp cái hoa vàng, nếp hương, nếp nhung, nếp Thái,...) và đặc điểm của gạo là mùa mới hay gạo cũ, cụ thể:

• Gạo nếp mới, hạt mỏng: Đối với gạo mùa mới thu hoạch, hạt còn khá mềm và non nên chỉ cần ngâm từ 3-4 tiếng là đủ.
• Gạo nếp cũ, hạt dày và chắc: Các loại gạo để lâu hoặc có hạt cứng, dày mình sẽ cần thời gian ngâm lâu hơn, tốt nhất là từ 6-8 tiếng để gạo hút đủ nước.
• Trường hợp cần gấp: Nếu không có nhiều thời gian, bạn có thể ngâm gạo trong nước ấm (khoảng 40°C) để rút ngắn thời gian xuống còn khoảng 2-3 tiếng.

Các bước cần lưu ý sau khi ngâm

Sau khi ngâm gạo nếp xong, bạn cần thực hiện tiếp theo các bước sau để đảm bảo có được một món xôi thơm, ngon miệng nhất:

• Rửa sạch trước khi ngâm: Vo gạo nhẹ nhàng để loại bỏ bụi bẩn trước khi cho nước vào ngâm.
• Thêm một chút muối: Thêm một ít muối vào nước ngâm không chỉ giúp xôi đậm vị hơn mà còn có tác dụng khử mùi và hạn chế vi khuẩn phát triển.
• Xả lại với nước sạch: Sau khi ngâm đủ thời gian, hãy đổ bỏ nước ngâm và xả nhẹ gạo qua nước sạch để loại bỏ vị chua nhẹ có thể hình thành trong quá trình ngâm lâu.
• Để gạo ráo nước: Đây là bước quan trọng giúp hạt xôi khi chín sẽ khô ráo, tơi và không bị nhão ướt hay bết dính vào nhau.
• Không ngâm gạo quá 12 tiếng: Điều này có thể làm hạt gạo bị chua và trương nát, ảnh hưởng xấu đến chất lượng cuối cùng của món xôi.

Tạm kết

Tóm lại, việc ngâm gạo nếp trước khi đồ xôi không chỉ là một kinh nghiệm dân gian mà còn dựa trên nền tảng khoa học vững chắc về cấu trúc tinh bột và dinh dưỡng. Bằng cách áp dụng đúng phương pháp, bạn có thể tự tin làm ra những mẻ xôi thơm ngon để chiêu đãi gia đình và bạn bè.

Bên cạnh món xôi truyền thống hấp dẫn, việc sở hữu một chiếc nồi chiên không dầu hiện đại sẽ giúp các bạn chế biến hàng trăm món ăn đa dạng. Truy cập ngay website FPT Shop để đặt hàng nhanh chóng nhé: Tham khảo các mẫu nồi chiên không dầu Sunhouse tại đây:

• Nồi chiên không dầu Sunhouse

Xem thêm:

• Khám phá món bánh xôi đậu đen với hương vị Việt xưa chưa bao giờ lỗi thời
• Bật mí mẹo nấu xôi nhanh hơn rất nhiều so với cách nấu truyền thống không phải ai cũng biết