Bạn có bao giờ thắc mắc vì sao một số món đồ dạ quang phát sáng rất lâu, trong khi những món khác lại nhanh chóng mờ đi chỉ sau vài phút? Sự khác biệt nằm ở cách pha chế và lựa chọn nguyên liệu. Tin vui là bạn hoàn toàn có thể tự làm dạ quang phát sáng lâu ngay tại nhà với những nguyên liệu dễ tìm, an toàn và không tốn kém. Trong bài viết này, bạn sẽ được bật mí cách làm dạ quang phát sáng lâu hơn gấp đôi thời gian thông thường, áp dụng hiệu quả cho đồ thủ công, tranh vẽ, mô hình hay trang trí.

Nguyên lý hoạt động cơ bản của dạ quang

Dạ quang là một hiện tượng phát sáng đặc biệt, cho phép vật liệu phát ra ánh sáng trong bóng tối sau khi đã hấp thụ năng lượng từ nguồn sáng. Hiện tượng này được ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực như đồng hồ, biển báo, đồ chơi và các sản phẩm trang trí.​

Dạ quang hoạt động dựa trên hiện tượng lân quang. Đó là một dạng phát quang đặc biệt. Khi vật liệu dạ quang tiếp xúc với nguồn sáng (ánh sáng mặt trời, đèn LED, tia UV...), các phân tử trong chất dạ quang hấp thụ năng lượng từ photon ánh sáng. Năng lượng này kích thích các electron trong phân tử chuyển lên trạng thái năng lượng cao hơn.

Sau khi nguồn sáng bị loại bỏ, các electron không trở về trạng thái năng lượng thấp ngay lập tức mà duy trì trạng thái kích thích trong một khoảng thời gian nhất định. Khi các electron dần trở về trạng thái năng lượng thấp hơn, nó sẽ giải phóng năng lượng dưới dạng photon ánh sáng, tạo ra hiện tượng phát sáng trong bóng tối. Quá trình này có thể kéo dài từ vài phút đến vài giờ, tùy thuộc vào loại vật liệu dạ quang và điều kiện môi trường.

Các loại vật liệu dạ quang phổ biến

Trước khi khám phá cách làm dạ quang phát sáng lâu, bạn sẽ cần hiểu rõ các loại vật liệu dạ quang phổ biến nhất hiện nay. Dưới đây là 3 loại vật liệu dạ quang phổ biến nhất mà bạn có thể bắt gặp:

1. Stronti Aluminat

Stronti Aluminat (SrAl₂O₄) là một loại vật liệu dạ quang thế hệ mới. Nó được đánh giá cao về hiệu suất phát sáng và độ an toàn. Khác với các loại vật liệu cũ, bạn hoàn toàn có thể yên tâm sử dụng SrAl₂O₄, vì nó không chứa chất phóng xạ và thân thiện với sức khỏe.

Khi bạn "sạc" SrAl₂O₄ bằng ánh sáng mặt trời, đèn LED hoặc tia UV, vật liệu này có thể hấp thụ năng lượng và phát sáng trở lại trong vòng từ 6 đến 12 giờ, thậm chí lâu hơn tùy vào chất lượng và điều kiện bảo quản. Ánh sáng phát ra thường có màu xanh lá, xanh dương hoặc vàng lục. Ngoài độ phát sáng vượt trội, SrAl₂O₄ còn có khả năng chịu nhiệt tốt và bền màu theo thời gian.

2. Kẽm Sunfua (ZnS)

Kẽm Sunfua (ZnS) là vật liệu dạ quang xuất hiện từ rất sớm và được sử dụng rộng rãi trong ngành công nghiệp, đồ chơi trẻ em và các sản phẩm trang trí. Bạn có thể dễ dàng tìm thấy ZnS trong các món đồ chơi phát sáng, sơn dạ quang đơn giản hoặc mặt đồng hồ cũ.

Khi bạn chiếu sáng vào ZnS, nó sẽ hấp thụ năng lượng và phát sáng trở lại trong bóng tối. Tuy nhiên, thời gian phát sáng của ZnS tương đối ngắn và thường chỉ kéo dài từ 30 phút đến 1 giờ. Vì vậy, vật liệu này phù hợp hơn với các ứng dụng không đòi hỏi ánh sáng bền lâu.

Ưu điểm của ZnS là chi phí thấp, dễ chế tạo và dễ sử dụng tại nhà. Do vậy, nó vẫn được nhiều người chọn cho các dự án DIY nhỏ hoặc trang trí tạm thời. Tuy nhiên, nếu bạn cần độ phát sáng mạnh và lâu dài, ZnS không phải là lựa chọn tối ưu so với Stronti Aluminat.

3. Tritium

Tritium là một đồng vị phóng xạ của nguyên tử hydro (ký hiệu là H-3). Nó được ứng dụng trong các thiết bị chuyên dụng như đồng hồ quân sự, ống ngắm súng hoặc thiết bị đo lường trong điều kiện thiếu sáng hoàn toàn.

Khác với SrAl₂O₄ và ZnS vốn cần ánh sáng để "sạc" trước khi phát sáng, Tritium có thể tự phát sáng liên tục mà không cần ánh sáng kích hoạt, nhờ vào quá trình phân rã phóng xạ tự nhiên. Tritium được chứa trong các ống nhỏ phủ phosphor với khả năng phát ra ánh sáng dịu trong suốt 10–25 năm.

Tuy nhiên, vì Tritium là chất phóng xạ, nên việc sản xuất, vận chuyển và sử dụng đều phải tuân thủ nghiêm ngặt các quy định an toàn của quốc tế. Tại nhiều quốc gia, Tritium chỉ được dùng trong các thiết bị chuyên dụng, không phổ biến cho các sản phẩm dân dụng hoặc DIY thông thường.

Yếu tố ảnh hưởng đến thời gian phát sáng của dạ quang

Để biết cách làm dạ quang phát sáng lâu, bạn cũng cần hiểu thêm về các yếu tố ảnh hưởng đến thời gian phát sáng của dạ quang. Dưới đây là các yếu tố đó:

• Loại vật liệu dạ quang: Mỗi loại vật liệu có khả năng hấp thụ và phát xạ ánh sáng khác nhau, ảnh hưởng trực tiếp đến độ sáng và thời gian phát sáng.
• Thời gian và cường độ "sạc" ánh sáng: Vật liệu dạ quang cần được tiếp xúc với ánh sáng đủ mạnh và trong thời gian đủ lâu để đạt được hiệu quả phát sáng tối ưu.
• Điều kiện môi trường: Nhiệt độ và độ ẩm có thể ảnh hưởng đến hiệu suất phát sáng của vật liệu dạ quang.

Cách làm dạ quang phát sáng lâu

Để tạo ra dạ quang có khả năng phát sáng lâu, bạn cần chuẩn bị và thực hiện theo hướng dẫn bên dưới.

- Nguyên liệu cần chuẩn bị:

Bột dạ quang chất lượng cao (nên chọn loại không chứa chất phóng xạ như Stronti Aluminat)​

Keo trong suốt hoặc sơn nền​

Nước ấm​

Que khuấy​

Hũ đựng​

Găng tay​

- Các bước thực hiện:

Bước 1: Chuẩn bị hỗn hợp dạ quang

Đầu tiên, bạn hãy đeo găng tay để bảo vệ tay khỏi tiếp xúc trực tiếp với bột dạ quang.​ Sau đó, bạn hãy đổ một lượng keo trong suốt hoặc sơn nền vào hũ đựng.

Tiếp theo, bạn hãy thêm bột dạ quang vào hũ với tỉ lệ khoảng 1 phần bột dạ quang với 2 phần keo hoặc sơn.​ Sau đó, bạn hãy dùng que khuấy trộn đều hỗn hợp cho đến khi bột dạ quang phân tán hoàn toàn trong keo hoặc sơn.

Bước 2: Sử dụng hỗn hợp dạ quang

Bạn dùng cọ hoặc que khuấy để thoa hỗn hợp dạ quang lên bề mặt vật dụng cần phát sáng như đồ thủ công, tranh vẽ hoặc mô hình. Khi làm, bạn cần đảm bảo lớp phủ đều và mịn để ánh sáng phát ra đồng đều.

Sau đó, bạn hãy để lớp phủ khô hoàn toàn trong điều kiện thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp.

Bước 3: Kích hoạt dạ quang

Bạn hãy đặt vật dụng đã phủ dạ quang dưới ánh sáng mạnh (như ánh sáng mặt trời hoặc đèn LED) trong khoảng 10–30 phút để "sạc" ánh sáng. Ngoài ra, ánh sáng tia UV (cực tím) là một trong những nguồn sáng hiệu quả nhất để kích hoạt dạ quang. Sau khi "sạc" xong, vật dụng sẽ phát sáng trong bóng tối.

Lưu ý:

• Bạn nên chọn bột dạ quang chất lượng cao để đảm bảo thời gian phát sáng lâu và an toàn cho sức khỏe.
• Bạn tránh để vật dụng dạ quang tiếp xúc với nước hoặc môi trường ẩm ướt. Điều này có thể làm giảm hiệu quả phát sáng.
• Bạn hãy bảo quản vật dụng dạ quang ở nơi khô ráo, thoáng mát để duy trì độ bền và khả năng phát sáng.

Tạm kết

Chỉ với vài bước đơn giản và những nguyên liệu sẵn có, bạn đã có thể tự tay tạo ra dạ quang phát sáng lâu hơn gấp đôi so với thông thường. Không chỉ tiết kiệm chi phí, cách làm này còn an toàn, dễ thực hiện và mang đến nhiều trải nghiệm thú vị khi áp dụng vào các sản phẩm sáng tạo của riêng bạn. Qua cách làm dạ quang phát sáng lâu hơn trong bài, FPT Shop hy vọng bạn sẽ có thể thoả sức sáng tạo với ánh sáng không bao giờ vội tắt.

Nếu bạn đang có nhu cầu mua sắm các thiết bị nhà bếp chất lượng cho không gian bếp nhà mình, hãy truy cập vào đường link bên dưới bài viết.