Nhắc đến ẩm thực Tây Bắc, nhiều người sẽ nghĩ ngay đến thắng cố, nậm pịa hay da trâu khô. Tuy nhiên, vùng đất này còn ẩn chứa một loại rau rừng có cái tên khiến ai nghe cũng "giật mình" - rau thối. Đúng như tên gọi, loại rau này có mùi hôi đặc trưng mà đứng cách xa vài mét vẫn có thể cảm nhận được.

Song dù có mùi "khó ưa" nhưng rau thối lại được đồng bào các dân tộc vùng cao coi như báu vật, không chỉ bởi hương vị thơm ngon khi chế biến mà còn vì những công dụng quý giá đối với sức khỏe. Từ những năm gần đây, loại rau rừng này đã được mang xuống thành phố và trở thành món ăn được nhiều thực khách săn lùng với mức giá khá đắt đỏ.

Rau thối là gì và đặc điểm nhận biết

Nguồn gốc và tên gọi của rau thối

Rau thối có tên gọi tiếng Thái là "pắc nam", là loại cây dây leo mọc hoang trong các khu rừng ẩm ướt của vùng Tây Bắc. Cây thuộc họ dây leo với thân dài, có nhiều gai nhọn và lá kép màu xanh thẫm mọc đối xứng nhau. Phần chồi non có nhiều phiến lá nhỏ, dài và cụp vào nhau, đây chính là phần được sử dụng để chế biến các món ăn.

Loại rau này phổ biến ở các tỉnh vùng núi Tây Bắc như Sơn La, Điện Biên, Lạng Sơn, Tuyên Quang, Lai Châu và Yên Bái. Mùa của rau thối thường bắt đầu từ cuối tháng 3 và kéo dài đến khoảng tháng 7, tháng 8 hàng năm.

Đặc điểm nổi bật của rau thối

Điều đặc biệt nhất của rau thối chính là mùi hôi nồng nặc đặc trưng. Chính vì đặc điểm này mà loại rau rừng có cái tên "thối" và khiến nhiều người e ngại khi lần đầu tiếp xúc. Tuy nhiên, mùi hôi này sẽ giảm dần theo thời gian sau khi hái và khi chế biến thành món ăn, mùi khó chịu sẽ biến mất hoàn toàn.

Khi thu hái, người dân địa phương thường rất cẩn thận vì thân cây và cành lá có nhiều gai nhọn có thể đâm vào tay. Họ chỉ hái phần chồi non và lá non để sử dụng, phần còn lại được tuốt ngược lấy lá giống như cách nhặt rau ngót.

Tác dụng của rau thối đối với sức khỏe

Công dụng chữa bệnh theo dân gian

Từ lâu, rau thối đã được đồng bào vùng cao sử dụng như một vị thuốc quý trong dân gian. Theo kinh nghiệm truyền thống, loại rau này có tác dụng thanh nhiệt, giải độc rất tốt, đặc biệt hữu hiệu trong việc chữa các bệnh về xương khớp.

Nhiều người dân địa phương chia sẻ rằng rau thối có khả năng giúp giảm đau nhức xương khớp, đặc biệt hiệu quả với những người làm việc nặng nhọc hoặc người cao tuổi. Ngoài ra, loại rau này còn được tin dùng để giải nhiệt cơ thể, rất phù hợp sử dụng vào mùa hè.

Giá trị dinh dưỡng và lợi ích sức khỏe

Dù mọc hoang trong tự nhiên nhưng rau thối chứa nhiều dưỡng chất có lợi cho sức khỏe. Loại rau này giàu các vitamin, khoáng chất và hoạt chất tự nhiên giúp bổ gan, thận và tăng cường hệ miễn dịch cho cơ thể.

Đặc biệt, vì mọc tự nhiên trong môi trường rừng núi không bị tác động bởi hóa chất hay phân bón, rau thối được đánh giá là thực phẩm an toàn và sạch tuyệt đối. Điều này giải thích tại sao loại rau rừng này ngày càng được người tiêu dùng ở thành phố ưa chuộng.

Cách chế biến rau thối thành những món ăn ngon

Những món ăn truyền thống từ rau thối

Rau thối có thể chế biến thành nhiều món ăn hấp dẫn khác nhau. Món phổ biến nhất là rau thối xào trứng - món ăn được ví như "tiệc" của đồng bào vùng cao. Khi tráng cùng trứng, mùi thơm ngậy và vị béo bùi của rau hòa quyện cùng trứng tạo nên hương vị đậm đà khó quên.

Rau thối xào măng cũng là món ăn quen thuộc trong mâm cơm hàng ngày của người dân Tây Bắc. Sự kết hợp giữa độ giòn của rau và măng tươi vừa ngon vừa thanh đạm, có khả năng giải nhiệt tốt vào mùa hè.

Các món ăn đặc sắc khác

Một trong những món đặc biệt nhất là rau thối nộm cà gai thịt lợn sấy - món ăn có hương vị chua chua ngọt ngọt, là sự hòa quyện tuyệt vời giữa rau tươi, thịt lợn nạc và cà gai. Món này rất tươi mát, không dính dầu mỡ và tốt cho sức khỏe.

Rau thối cũng có thể được sử dụng để nhồi cá nướng, tạo nên món ăn có hương vị rất đặc biệt với sự kết hợp giữa vị tươi ngọt của cá và vị dai giòn, thấm đẫm gia vị của rau. Ngoài ra, loại rau này còn có thể làm chả, nấu canh hoặc xào với nhiều nguyên liệu khác như nhộng ong, trứng kiến, tôm hay thịt bò.

Giá cả và nơi mua rau thối

Tại các chợ vùng cao, rau thối được bán với giá khoảng 30.000 đồng/kg. Tuy nhiên, khi được vận chuyển xuống Hà Nội và các thành phố lớn, giá của loại rau này tăng lên đáng kể, dao động từ 50.000 đến 90.000 đồng/kg. Dù có mức giá khá đắt so với các loại rau truyền thống nhưng rau thối vẫn rất đắt khách vì tính khan hiếm và hương vị độc đáo.

Sản lượng rau thối trong tự nhiên không lớn vì cây mọc hoang và việc thu hái phụ thuộc hoàn toàn vào điều kiện thời tiết. Nhiều người bán rau rừng ở thành phố chia sẻ rằng không phải lúc nào cũng có đủ hàng để cung cấp, đặc biệt trong những tháng không phải mùa.

Lưu ý khi sử dụng rau thối

Đối tượng nên hạn chế sử dụng

Mặc dù rau thối có nhiều lợi ích cho sức khỏe, nhưng một số đối tượng nên cẩn trọng khi sử dụng. Người có hệ tiêu hóa nhạy cảm hoặc yếu nên hạn chế vì mùi hăng đặc trưng của rau có thể gây khó chịu cho dạ dày, dẫn đến triệu chứng khó tiêu, đầy hơi hoặc đau bụng.

Phụ nữ đang mang thai và cho con bú cũng nên thận trọng khi sử dụng rau thối. Mùi hương đặc trưng và tính chất của loại rau này có thể gây ra cảm giác buồn nôn hoặc khó chịu, do đó tốt nhất nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi thêm vào thực đơn.

Cách bảo quản và chế biến

Để giữ trọn hương vị đặc trưng của rau thối, người dân địa phương khuyên nên chế biến càng sớm càng tốt sau khi hái. Khi để lâu, mùi hôi và độ giòn của rau sẽ giảm dần, ảnh hưởng đến chất lượng món ăn.

Khi nhặt rau, cần lưu ý phần đọt có gai nhỏ nhưng khá mềm. Chỉ nên ngắt lấy phần ngọn non, phần còn lại tuốt ngược lấy lá. Rau cần được rửa sạch và để ráo nước trước khi chế biến.

Tạm kết

Rau thối thực sự là một đặc sản độc đáo của vùng Tây Bắc, mang trong mình những giá trị văn hóa và dinh dưỡng quý báu. Dù có cái tên "khó nghe" và mùi hương ban đầu không dễ chịu, nhưng một khi đã thưởng thức, nhiều người trở thành "nghiện" loại rau rừng này.

Để chế biến rau thối thơm ngon và giữ trọn dưỡng chất, bạn hãy trang bị nồi inox chất lượng giúp hầm chậm đúng chuẩn, bếp điện đa năng cho thao tác tiện lợi, cùng máy lọc nước bảo đảm nguồn nước tinh khiết khi sơ chế nguyên liệu. Khám phá ngay các thiết bị gia dụng này tại FPT Shop và đừng bỏ lỡ chương trình ưu đãi hấp dẫn dành riêng cho dòng sản phẩm gia dụng!