Cơ quan Giáo dục Tokyo hồi đầu tháng công bố bộ hướng dẫn cho giáo viên trong việc xử lý những yêu cầu thái quá của phụ huynh, nhằm giúp họ và các nhân viên nhà trường "yên tâm làm việc".

Theo đó, phụ huynh chỉ được gặp giáo viên tối đa 30 phút mỗi ngày trong tuần, hoặc một giờ trong trường hợp đặc biệt. Các cuộc gặp bắt buộc có ít nhất hai giáo viên để đảm bảo đôi bên trò chuyện bình tĩnh, mang tính xây dựng. Nếu phụ huynh liên tục yêu cầu gặp trực tiếp, từ cuộc thứ ba trở đi, cấp quản lý (như phó hiệu trưởng) sẽ xử lý.

Ở cuộc họp tiếp theo, các chuyên gia như luật sư và nhà tâm lý học sẽ tham gia. Còn từ lần thứ năm, luật sư sẽ là đại diện duy nhất của trường, giải quyết tình huống dưới góc độ pháp lý. Tất cả cuộc họp đều được ghi âm lại.

Nếu phụ huynh có lời lẽ xúc phạm, hành vi bạo lực hoặc từ chối rời đi sau cuộc họp, trường sẽ gọi cảnh sát. Phụ huynh cũng phải xóa mọi bài đăng phỉ báng về trường, giáo viên trên mạng xã hội.

Cùng đó, chính quyền Tokyo lên kế hoạch hỗ trợ sức khỏe tâm thần cho những giáo viên bị tổn thương do phải đối mặt với các bậc phụ huynh khó tính.

Các chính sách nói trên dự kiến được triển khai từ năm tài khóa 2026, tức từ tháng 4 năm sau. Bộ hướng dẫn này được sử dụng ở Tokyo, nhưng sẽ được chia sẻ để hỗ trợ nhiều trường hơn ở các thành phố khác.

Các biện pháp được đưa ra trong bối cảnh giáo viên Nhật Bản phải vật lộn để đối mặt với những "cha mẹ quái vật". Cụm từ này được nhà giáo dục Yoichi Mukoyama dùng từ 2007, chỉ hiện tượng phụ huynh có những yêu cầu quá đáng, và ngày càng biến tướng thời gian gần đây.

Cụ thể, giáo viên có thể bị cha mẹ học sinh phàn nàn vì hoa anh đào không nở trong lễ khai giảng; bữa trưa thiếu vị; học sinh không biết dùng đũa, hay bị côn trùng cắn. Phụ huynh còn gọi điện hoặc nhắn tin cho giáo viên vào nửa đêm để hỏi về đồ dùng, địa điểm, giờ giấc... của chuyến đi dã ngoại, dù tất cả thông tin đã được cung cấp từ lâu.

Izumi Tsuji, Giáo sư xã hội học tại Đại học Chuo, tin rằng các vấn đề trên gia tăng do thay đổi về nhân khẩu học và xã hội. Vì tỷ lệ sinh thấp, các bậc cha mẹ dồn nhiều sự chú ý vào con. Cấu trúc gia đình đa thế hệ tan rã cũng khiến nhiều bậc phụ huynh thiếu hỗ trợ từ người thân và chọn cách trút giận lên giáo viên và trường học.

Trong một khảo sát hồi tháng 4 với hơn 12.000 giáo viên trường công tại Tokyo, hơn 20% cho biết từng bị phụ huynh hạch sách ngoài giờ lên lớp, như gọi điện thoại kéo dài, sử dụng ngôn từ thô lỗ và yêu cầu phi lý. Xử lý những việc như vậy khiến họ thường xuyên phải làm thêm giờ. Song, họ ngần ngại lên tiếng vì sợ bị phụ huynh khiếu nại lên cấp trên.

Theo một báo cáo về nguy cơ tử vong do làm việc quá sức (karōshi) tại Nhật Bản, ngành giáo dục ba năm liên tiếp trong top 3 về tỷ lệ nhân viên làm việc hơn 60 giờ mỗi tuần, chỉ sau ngành vận tải và khách sạn, nhà hàng.

Kết quả khảo sát quốc tế về giảng dạy và học tập (TALIS) của Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế (OECD) vào năm 2024 cũng cho thấy giáo viên Nhật phải làm việc 52-55 giờ mỗi tuần, nhiều nhất trong 30 nước.

Tất cả khiến nghề giáo ngày càng trở nên kém hấp dẫn, ngành giáo dục Nhật Bản đối mặt tình trạng thiếu nhân lực ngày càng trầm trọng.

Khánh Linh (Theo SCMP, The Japan Times)