Sáng 20/11, Quốc hội thảo luận dự thảo Nghị quyết về cơ chế, chính sách đặc thù nhằm thực hiện Nghị quyết của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo. Theo dự thảo, Nhà nước sẽ thực hiện chính sách ưu đãi vượt trội đối với giáo viên và nhân viên các cơ sở giáo dục mầm non, phổ thông; trong đó phụ cấp ưu đãi nghề tối thiểu 70% cho giáo viên, 30% cho nhân viên và 100% cho giáo viên ở vùng đặc biệt khó khăn, biên giới, hải đảo.

Đại biểu Phạm Hùng Thắng (đoàn Ninh Bình) đồng tình với chính sách nâng phụ cấp cho nhà giáo nhưng nêu băn khoăn khi so sánh với cơ chế áp dụng cho nhân lực y tế. Nhân viên y tế tại trạm y tế xã và y tế dự phòng hiện được hưởng phụ cấp ưu đãi nghề 100% ở nhiều khu vực miền núi, vùng đồng bào dân tộc thiểu số và địa bàn khó khăn. Trong khi đó, giáo viên chỉ đạt mức 100% khi làm việc ở vùng "đặc biệt khó khăn"; còn tại vùng khó khăn, phụ cấp lại tương đương nơi phát triển. Ông cho rằng quy định này "chưa tương xứng, chưa công bằng và chưa thể hiện tính vượt trội".

Từ thực tế này, ông đề nghị nâng phụ cấp cho giáo viên mầm non, phổ thông công lập đang công tác tại vùng khó khăn lên mức cao hơn 70%, nếu không đạt 100% thì cũng cần tiệm cận để tránh thiệt thòi. Ông cũng chỉ ra bất cập khi phụ cấp ưu đãi 30% dành cho nhân viên trường học lại áp dụng đồng loạt ở tất cả vùng, không có sự phân biệt giữa địa bàn phát triển và vùng khó khăn. Mức phụ cấp này cần cao hơn để thực sự khuyến khích làm việc tại vùng gian khó.

Giáo sư Hoàng Văn Cường (nguyên Phó hiệu trưởng Đại học Kinh tế quốc dân) đồng tình khi dự thảo đã ghi nhận nỗ lực, hy sinh của giáo viên vùng cao bằng các mức ưu đãi từ 70% đến 100%. Người thầy cần được quan tâm bằng chính sách cụ thể, chứ không chỉ tôn vinh bằng lời nói; điều này thể hiện sự nhất quán trong chủ trương và pháp luật.

Đại biểu phân tích nghề giáo là nghề đặc biệt, đòi hỏi giáo viên phải giữ chuẩn mực để làm gương cho học sinh. Khác với nhiều nghề có thể làm thêm khi lương không đủ sống, giáo viên bị ràng buộc bởi nhiều quy định nên khó có nguồn thu ngoài. Vì vậy, phụ cấp cao hơn giúp cải thiện thu nhập, nâng ý thức trách nhiệm với xã hội và người học, tạo điều kiện để họ toàn tâm phục vụ trong trường.

Nguyên Phó hiệu trưởng Đại học Kinh tế quốc dân nhấn mạnh việc tăng đãi ngộ cho giáo viên là khoản đầu tư nhỏ nhưng mang lại lợi ích lớn khi tác động tới hàng trăm nghìn người học. Khi giáo viên được quan tâm hơn, yêu cầu và giám sát của xã hội cũng phải cao hơn, góp phần xây dựng đội ngũ nhà giáo chuẩn mực - yếu tố quyết định sự thành công của giáo dục quốc gia.

Chủ trương xếp lương giáo viên cao nhất trong hệ thống thang bậc lương hành chính sự nghiệp đã được nêu từ năm 1996, nhưng sau gần ba thập kỷ vẫn chưa thực hiện, theo ông Vũ Minh Đức, Cục trưởng Cục Nhà giáo. Quy định này được khẳng định lại trong Nghị quyết 29 năm 2013 và được luật hóa khi Quốc hội thông qua Luật Nhà giáo vào tháng 6/2024. Đến tháng 8/2024, Nghị quyết 71 của Bộ Chính trị tiếp tục nhấn mạnh yêu cầu có chính sách ưu đãi đặc thù, vượt trội cho nhà giáo. Tuy vậy, thu nhập của giáo viên hiện thấp hơn nhiều ngành khác.

20% tổng chi ngân sách nhà nước dành cho giáo dục là 'chưa đột phá'

Đại biểu Nguyễn Thị Tuyết Nga (đoàn Quảng Trị) cho rằng tỷ lệ 20% ngân sách dành cho giáo dục chưa thật sự đột phá, tuy nhiên là mức tối thiểu để bảo đảm chi lương và đầu tư cơ bản cho ngành. Bà Nga băn khoăn khi giáo dục trong thời gian tới có nhiều nhiệm vụ cấp bách, đòi hỏi nguồn lực rất lớn, trong khi "chiếc bánh ngân sách chỉ có 20% - đã là nỗ lực lớn".

Vì vậy, bà đề nghị dự thảo phải làm rõ cơ chế tài chính, cơ chế đầu tư và cách sử dụng nguồn lực hiệu quả; đồng thời nhấn mạnh Nhà nước không thể chỉ dựa vào ngân sách mà cần huy động xã hội hóa, đa dạng hóa nguồn lực. Khung pháp lý về hợp tác công tư trong giáo dục hiện chưa hoàn chỉnh, khiến doanh nghiệp đầu tư vào trường công có thể gặp rủi ro pháp lý. Do đó, dự thảo cần mạnh dạn sửa đổi và bổ sung các cơ chế vượt trội để thu hút nguồn lực tư nhân.

"Nguồn lực quan trọng nhất vẫn là con người, quản trị và thể chế", bà nói. Cho rằng tự chủ được xem là lợi thế và cũng là nguồn lực lớn, có thể đem lại hiệu quả nhanh và mạnh hơn cả đầu tư tài chính trực tiếp, bà đề nghị dự thảo Nghị quyết bổ sung các chính sách cụ thể về tài chính, đầu tư, xã hội hóa và cơ chế đặc thù cho tự chủ giáo dục, tự chủ đại học.

Quốc hội sẽ xem xét thông qua dự thảo Nghị quyết này vào ngày 11/12.

Sơn Hà