Sự việc gây chú ý sau các lễ hội mua sắm lớn như Ngày Độc thân (11/11). Theo Yicai Global, tỷ lệ trả hàng trong ngành thời trang nữ tại Trung Quốc trung bình khoảng 80%, cá biệt có cửa hàng ghi nhận tới 90%. Tỷ lệ này tạo áp lực lớn lên chi phí vận chuyển, kho bãi và lợi nhuận của các nhà bán lẻ.

Nguyên nhân chính là hiện tượng "shearing the sheep" (lạm dụng chính sách), chỉ việc khách hàng mua, mặc sản phẩm nhiều lần rồi trả lại. Chính sách "7 ngày đổi trả không lý do", bắt nguồn từ Luật Bảo vệ Người tiêu dùng và được các nền tảng áp dụng từ 2014, vô tình tạo điều kiện cho hành vi này.

Để tự vệ, các nhà bán lẻ đã thiết kế những chiếc mác khổng lồ, thường có kích thước bằng hoặc lớn hơn tờ giấy A4 (21 x 29,7 cm), làm từ vật liệu cứng, màu sắc nổi bật. Chúng được gắn vào quần áo ở vị trí dễ thấy, gây khó chịu khi mặc.

Một số cửa hàng còn dùng khóa số cồng kềnh gắn vào khóa kéo. Họ chỉ cung cấp mã mở khóa sau khi khách hàng xác nhận giữ lại sản phẩm.

Trên các nền tảng thương mại điện tử, nhiều gian hàng chuyên sản xuất mác áo cỡ A4 đang rao bán. Yaoqian Printing đã bán khoảng 4.000 chiếc, mỗi gói 100 chiếc giá 28 tệ, kích thước 15cm x 43cm, trong khi Shengtelai bán khoảng 60.000 chiếc cùng kích cỡ, gói 100 chiếc giá 25 tệ, với mô tả "to hơn iPad". Ngoài kích thước lớn, mác còn làm từ chất liệu cứng, màu sắc nổi bật, gây khó chịu khi mặc và tăng khả năng nhận diện sản phẩm.

Biện pháp này lập tức gây tranh cãi. Trên mạng xã hội, hashtag "mác áo khổng lồ" thu hút hàng chục triệu lượt xem. Nhiều người ủng hộ cho rằng đây là cách hiệu quả để bảo vệ các nhà bán lẻ và những khách hàng chân chính. "Thậm chí có người mặc áo 6 ngày rồi trả lại", một bình luận nhận 2.000 lượt "thích" viết.

Ở phía ngược lại, nhiều người tiêu dùng phàn nàn rằng mác cỡ lớn làm mất thẩm mỹ sản phẩm và ảnh hưởng trải nghiệm mua sắm. Họ cho rằng chiếc mác gây phiền phức khi thử đồ, giặt ủi và khiến họ cảm thấy như bị phân biệt đối xử.

"Biện pháp này thô nhưng ngăn được khách lợi dụng hoàn trả", ông Jiang Han, nhà nghiên cứu cấp cao tại Viện Pangoal (Bắc Kinh), nói với CNA.

Jiang Han nhận định, cuộc tranh cãi phản ánh xung đột giữa quyền lợi của người bán (đang chịu thiệt hại lớn) và quyền lợi của người tiêu dùng (muốn trải nghiệm mua sắm thoải mái). Ông gợi ý thay mác khổng lồ bằng việc giám sát hành vi khách hàng qua dữ liệu. Trong "Ngày Độc thân" năm ngoái, lời kêu gọi của các shop mong khách ngừng trả hàng bị phản ứng dữ dội, nhiều người đăng ảnh so sánh sản phẩm thực tế với quảng cáo hoặc chỉ trích shop dùng ảnh mẫu chung thay vì chụp sản phẩm thật.

Ngọc Ngân (Theo CNA)