Người đàn ông làm việc cho doanh nghiệp lớn, có nhà, xe, ngoại hình ổn, nhưng mỗi lần hẹn hò lại cảm thấy mệt mỏi trước những kỳ vọng rất cao về "chuẩn bạn trai" của đối phương, như phải biết kiếm tiền, chịu chi, tinh tế, dành nhiều thời gian quan tâm, biết làm việc nhà, điềm đạm nhưng cũng cần hài hước...

Minh từng yêu một đồng nghiệp ba năm. Những chuyến công tác, tiếp khách tối muộn, những cuộc gọi nhỡ trong ngày sinh nhật khiến người yêu cảm thấy bị bỏ rơi. Họ chia tay không phải vì một cú sốc lớn mà từ những lần giận dỗi, cãi vã lặp lại quanh việc "anh chỉ biết đến sự nghiệp".

Sau đó, Minh ghi ra trong sổ tay những điều mình sợ và những điều mong chờ ở vợ tương lai. Danh sách dần thành một "bản mô tả công việc" như người ấy phải thông cảm với lịch làm việc thất thường, không kiểm tra điện thoại, biết vun vén nhưng không phụ thuộc, độc lập tài chính.

Trong hai năm, Minh trải qua ba mối quan hệ, mỗi mối kéo dài vài tháng. Anh bước vào mỗi buổi hẹn với tâm thế "lọc tiêu chí", soi xem đối phương có khớp danh sách không. Càng về sau, người đàn ông mất ngủ, hay giật mình giữa đêm. Sau khi khám sức khỏe tổng quát, bác sĩ gợi ý gặp chuyên gia tâm lý. Bà Nguyễn Thị Hương Lan, Trưởng phòng Tâm lý, Viện đào tạo BHIU (Đại học Quốc tế Bắc Hà), nhận định anh có biểu hiện của rối loạn lo âu, một hệ quả của stress tích tụ lâu ngày.

Mai Anh, 28 tuổi, cũng đang vật lộn trên hành trình tìm kiếm nửa kia. Cô tự nhận không đòi hỏi cao, chỉ mong một người đàn ông chững chạc, tử tế. Nhưng khi gặp một kỹ sư IT hiền lành, câu trả lời: "Đừng phức tạp mọi chuyện" của anh trước những tâm sự của cô khiến Mai Anh cảm thấy khô khan. Sau đó, một doanh nhân hướng ngoại, tinh tế lại khiến cô bất an khi anh liên tục cười xòa, né tránh mọi chủ đề sâu sắc về hôn nhân và tài chính.

"Tôi vừa sợ lấy nhầm người, vừa sợ mình đòi hỏi quá nhiều, lại vừa sợ mình... không bình thường", Mai Anh chia sẻ sau những đêm mất ngủ, khi áp lực từ cha mẹ và những hình ảnh lấp lánh về "nửa kia hoàn hảo".

Tuổi kết hôn lần đầu của người Việt Nam đang có xu hướng tăng, với nam giới trung bình 29,8 tuổi và nữ giới 27 tuổi theo số liệu Cục Thống kê đầu năm 2025. Cùng lúc, tỷ lệ ly hôn cũng gia tăng, đặc biệt ở nhóm vợ chồng trẻ, với hàng trăm nghìn vụ việc liên quan hôn nhân gia đình được Tòa án Nhân dân Tối cao ghi nhận năm 2022. Tại TP HCM, nhiều cặp vợ chồng dưới 35 tuổi thường xuyên nộp hồ sơ ly hôn tại các tòa án cơ sở.

Những con số này phản ánh phần nào bức tranh hôn nhân gia đình đang thay đổi theo hướng kết hôn muộn hơn, ly hôn nhiều hơn. Tuy nhiên, hiện chưa có nghiên cứu diện rộng tại Việt Nam đo lường cụ thể số người bị stress chỉ vì không tìm được bạn đời như ý. Các chuyên gia cho rằng cảm giác lo lắng, căng thẳng trong hành trình tìm kiếm một mối quan hệ phù hợp là điều họ gặp ngày càng thường xuyên hơn trong thực hành tư vấn.

Bà Hương Lan nhận định mạng xã hội với những hình ảnh chỉn chu, được chọn lọc kỹ khiến không ít người tin rằng tình yêu, hôn nhân ngoài đời cũng phải "không tì vết". "Họ kỳ vọng đối phương vừa đẹp, giỏi, tinh tế, biết cư xử, lại có tài chính vững vàng - một tổ hợp gần như rất hiếm ngoài đời thực. Kỳ vọng càng cao, thất vọng càng lớn, dẫn đến vòng xoáy tự so sánh, nghi ngờ bản thân, cảm giác stress dần hình thành", bà Lan nói.

Theo chuyên gia, nỗi sợ thất bại trong tình yêu cũng góp phần khiến nhiều người trẻ trì hoãn mối quan hệ. Chứng kiến bố mẹ, người thân, bạn bè ly hôn hoặc mắc kẹt trong các mối quan hệ độc hại, không ít người bước vào tình yêu với tâm thế phòng thủ "thà ở một mình còn hơn chọn sai". Khi không ai đáp ứng được chuẩn mực mình đặt ra, họ chán nản, nảy sinh tâm lý tự trách, căng thẳng.

Sự khác biệt về kỳ vọng giữa hai giới cũng được các chuyên gia tư vấn ghi nhận là một trong những rào cản. Trong thực hành, nhiều nhà tâm lý gặp những trường hợp phụ nữ ưu tiên tìm người đàn ông có nền tảng tài chính ổn định, nhưng lại ít khi được chia sẻ đầy đủ về áp lực kinh tế phía sau. Ngược lại, một số nam giới mong muốn một người bạn đời thấu hiểu, biết lắng nghe, nhưng bản thân lại thiếu kỹ năng diễn đạt cảm xúc, chưa quen chia sẻ yếu đuối của mình.

"Đây là những xu hướng được ghi nhận ở một bộ phận người trẻ, không đại diện cho toàn bộ nam và nữ giới", bà Lan nhấn mạnh.

Ngoài ra, không ít người trẻ bị kẹp giữa hai luồng áp lực, một bên là mong muốn của gia đình -"lấy người ổn định, có công việc tốt"; một bên là nhu cầu cá nhân - "hợp tính, cùng chia sẻ lối sống". Xã hội hiện đại với nhiều phương thức kết nối, nhiều cơ hội gặp gỡ hơn lại khiến không ít người khó đưa ra quyết định, luôn có cảm giác "biết đâu ngoài kia còn người phù hợp hơn", khiến mối quan hệ khó có cơ hội hình thành sự gắn bó đủ sâu.

Theo các chuyên gia sức khỏe tâm thần, cảm giác hồi hộp, lo lắng, phân vân khi đứng trước những quyết định lớn như kết hôn là phản ứng tự nhiên. Tuy nhiên, khi áp lực tìm kiếm bạn đời kéo dài và trở nên quá sức chịu đựng, nó có thể góp phần dẫn đến các vấn đề tâm lý. Bác sĩ Trần Thị Hồng Thu, Bệnh viện Tâm thần Ban ngày Mai Hương cho biết trong một số trường hợp, áp lực vì chuyện hôn nhân có thể liên quan đến rối loạn lo âu, trầm cảm hoặc nỗi sợ quá mức với việc kết hôn, gắn kết lâu dài.

"Cảm giác hồi hộp là tự nhiên, nhưng khi lo lắng kéo dài hàng tháng, gây mất ngủ, ảnh hưởng đến công việc và các mối quan hệ xã hội, đó là lúc cần tìm đến sự hỗ trợ chuyên môn", bác sĩ Thu nhấn mạnh.

Các chuyên gia đều đồng ý rằng bước đầu tiên để giảm áp lực tâm lý là chuyển dịch tư duy từ "hoàn hảo" sang "phù hợp". Bà Lan gợi ý một bài tập tự nhận thức như liệt kê tất cả tiêu chí về bạn đời, sau đó phân loại thành ba nhóm: "bắt buộc phải có" (những giá trị cốt lõi không thể thỏa hiệp như sự tôn trọng, trung thực), "nên có" (những điều có thể cùng nhau cải thiện), và "có cũng được" (những sở thích, đặc điểm bề ngoài). Bài tập này giúp "hạ nhiệt" kỳ vọng và tập trung vào những gì thực sự quan trọng.

Thay vì tập trung vào việc "săn tìm", hãy đầu tư vào việc "nuôi dưỡng bản thân" thông qua các hoạt động như thiền, thể thao, hoặc tham gia các cộng đồng chung sở thích. Việc này không chỉ giúp ổn định cảm xúc mà còn mở rộng môi trường xã hội một cách tự nhiên.

Trong buổi hẹn hò, thay vì biến nó thành một cuộc phỏng vấn, hãy tạo ra một không gian thoải mái để chia sẻ chân thành. Những câu hỏi mở về cảm xúc và trải nghiệm thường tạo ra chiều sâu hơn là việc trình diễn thành tựu, bà Lan khuyên.

Tuy nhiên, các chuyên gia cũng nhấn mạnh ranh giới giữa việc tự điều chỉnh và nhu cầu cần can thiệp chuyên nghiệp. Khi một người cảm thấy bế tắc, bi quan kéo dài, hoặc có ý nghĩ làm hại bản thân, việc tìm đến bác sĩ tâm thần hoặc nhà tâm lý lâm sàng là quan trọng.

"Sự hỗ trợ chuyên môn không phải là dấu hiệu của sự yếu đuối, mà là một bước đi chủ động để chăm sóc sức khỏe của chính mình", bác sĩ Thu bày tỏ.

Thúy Quỳnh