Sự kiện diễn ra gần đây, thuộc khuôn khổ dự án "Bước chân di sản", do Quỹ Khởi nghiệp Doanh nghiệp Khoa học và Công nghệ Việt Nam (SVF), Ngân hàng TMCP An Bình (ABBank) và Sở Khoa học và Công nghệ TP Huế đồng tổ chức. Các chuyên gia đánh giá Huế đang đứng trước cơ hội đưa giá trị bản địa trở thành động lực phát triển kinh tế, văn hóa bền vững.

Nhà nghiên cứu văn hóa - lịch sử Trần Quang Đức, tác giả cuốn sách Nghìn năm áo mũ, nhận định Huế như một kho báu văn hóa sống động. Theo ông, yếu tố địa lý khép kín và ít biến động dân cư giúp nơi đây bảo tồn nhiều phong tục và làng nghề truyền thống. Huế cũng từng là kinh đô trong gần 500 năm, tạo nên tinh thần "bảo hoàng", đề cao gìn giữ tinh hoa cung đình.

Tuy nhiên, chính sự bảo tồn nguyên vẹn này khiến nhiều làng nghề khó thích ứng với thay đổi của thị trường, chậm đổi mới mẫu mã và mô hình kinh doanh, đối mặt nguy cơ mai một. Ông Đức cho rằng để di sản tiếp tục có đời sống mới, cần tạo "câu chuyện chung" kết hợp truyền thống với tinh thần đương đại, thay vì chỉ giữ nguyên trạng. "Giữ truyền thống không phải là giữ lại tro, mà là giữ lại lửa", ông nói.

Từ những phân tích về thực trạng bảo tồn và nhu cầu đổi mới, nhiều ý kiến tại hội thảo cho rằng doanh nhân giữ vai trò quyết định trong việc tạo sức sống kinh tế cho di sản. Ông Phạm Duy Hiếu, Tổng Giám đốc ABBank kiêm Chủ tịch Hội đồng Quản lý Quỹ SVF, nhận định sự phát triển của làng nghề chỉ bền vững khi có sự đồng hành giữa nghệ nhân - người lưu giữ tinh hoa, và doanh nhân - người kiến tạo mô hình, mở rộng thị trường.

Ông Hiếu mô tả hành trình đưa di sản vào đời sống hiện đại qua bốn bước gồm: nỗ lực bảo tồn của nghệ nhân; sự tham gia của doanh nhân với các mô hình kinh doanh ứng dụng công nghệ và thương mại điện tử; khơi dậy giá trị vô hình của sản phẩm thông qua câu chuyện văn hóa - lịch sử; lan tỏa tinh thần di sản và các giá trị văn hóa vào các lĩnh vực của đời sống. Theo ông, sự kết hợp của nghệ nhân, chuyên gia và doanh nhân sẽ giúp làng nghề vừa giữ được tinh hoa truyền thống, vừa tạo ra sản phẩm đủ sức cạnh tranh.

Dự án "Bước chân di sản" do ABBank, SVF và Sở Khoa học và Công nghệ TP Huế phối hợp triển khai nhằm dùng giá trị di sản làm chất liệu sáng tạo, giúp nghệ nhân có đơn hàng ổn định, từ đó tạo sức sống bền vững cho làng nghề và đóng góp vào phát triển công nghiệp văn hóa.

Theo bà Nguyễn Nhã Quyên, Giám đốc Vận hành SVF, dự án hướng đến mục tiêu xây dựng thế hệ doanh nhân văn hóa có khả năng khai thác bản sắc Việt, đưa sản phẩm dịch vụ phù hợp nhu cầu thị trường hiện đại. Huế được chọn làm địa phương khởi đầu nhờ bề dày văn hóa, đa dạng di sản vật thể - phi vật thể và sự cam kết của chính quyền.

Chương trình tập trung vào bốn nhóm hoạt động. Thứ nhất, nâng cao nhận thức và tư duy đổi mới cho nghệ nhân và lực lượng kế thừa. Tiếp đến là đào tạo, cố vấn về sản xuất, quản trị, thương mại hóa. Đồng thời kết nối nguồn lực giữa doanh nghiệp, nghệ nhân và cơ quan quản lý và hỗ trợ tài chính, mở rộng thị trường cho các đề án khả thi.

Theo các chuyên gia, việc hồi sinh làng nghề không chỉ dừng ở bảo tồn mà cần tạo ra giá trị mới, phù hợp nhu cầu của thế hệ tiêu dùng trẻ và gắn với hệ sinh thái công nghiệp văn hóa.

Lan Anh