Tại Diễn đàn Trí tuệ nhân tạo Việt Nam - AI360 2025, do Hiệp hội Phần mềm và Dịch vụ CNTT Việt Nam Vinasa tổ chức ngày 9/10, ông Lịch nhận định Việt Nam đang khẳng định vị thế ngày càng cao trên bản đồ AI thế giới. Ông dẫn Báo cáo Chỉ số Sẵn sàng AI toàn cầu 2024 của Oxford Insights cho thấy Việt Nam xếp thứ 59 trên 193 quốc gia, thuộc top 5 Đông Nam Á và ba năm liên tiếp vượt ngưỡng trung bình toàn cầu. Báo cáo World AI Index 2025 cũng ghi nhận Việt Nam đứng thứ ba toàn cầu về mức độ tin tưởng vào AI, và thứ năm về khả năng chấp nhận AI.

Theo ông, với lợi thế dân số trẻ, nhân lực công nghệ giàu tiềm năng, cùng sự dẫn dắt chiến lược của Nhà nước, hệ sinh thái AI Việt Nam đang "sẵn sàng cho bước nhảy vọt mới". Tuy nhiên, ông đánh giá việc phát triển AI "không chỉ là bài toán công nghệ, mà còn là bài toán về thị trường, con người và niềm tin".

"Muốn phát triển AI, phải tạo thị trường cho AI", ông nói. "Cần biến thị trường trong nước thành bệ phóng, để nuôi dưỡng và nâng tầm doanh nghiệp AI Việt Nam, giúp họ vươn ra khu vực và thế giới".

Báo cáo Trí tuệ nhân tạo Việt Nam 2025 do Viện Công nghệ Thông tin - Đại học Quốc gia Hà Nội thực hiện cũng chỉ ra một "điểm nghẽn cốt lõi" trong phát triển AI ở Việt Nam là sự chênh lệch lớn giữa đầu tư phát triển và đầu tư ứng dụng. Trong khi các doanh nghiệp cung cấp giải pháp đẩy mạnh quy mô dự án, phần lớn đầu tư 1-3 tỷ đồng, thì chi phí dành cho AI của các đơn vị ứng dụng trong 5 lĩnh vực trọng yếu là giáo dục, y tế, tài chính, giao thông, công nghiệp lại chưa được chú trọng.

Bộ Khoa học và Công nghệ đang cập nhật Chiến lược quốc gia về AI đến năm 2030, đồng thời chuẩn bị trình dự thảo Luật AI. Đây được đánh giá là một bước tiến quan trọng để hoàn thiện thể chế, đảm bảo trí tuệ nhân tạo được phát triển minh bạch, an toàn và có trách nhiệm.

Theo ông Lịch, để tạo ra thị trường cho AI, Chính phủ sẽ tăng chi tiêu công cho AI, trong đó Quỹ Đổi mới Công nghệ Quốc gia (NATIF) sẽ hỗ trợ ứng dụng AI, triển khai cơ chế mua sắm công ưu tiên giải pháp công nghệ số trong nước. Ông cũng cho biết Việt Nam sẽ xây dựng Trung tâm Siêu tính toán AI Quốc gia, phát triển dữ liệu AI mở dùng chung và thúc đẩy mạnh mẽ việc "AI hóa" trong doanh nghiệp, cơ quan nhà nước và đời sống xã hội.

Theo thống kê của Cục Công nghiệp Công nghệ thông tin, dòng vốn đầu tư và ứng dụng AI cũng đang tăng tốc. Trong một năm, vốn đổ vào doanh nghiệp AI trong nước tăng từ 10 triệu USD năm 2023 lên 80 triệu USD năm 2024, tức gấp 8 lần.

Tại sự kiện, ông Nguyễn Văn Khoa, CEO FPT, Chủ tịch Vinasa, đánh giá "chưa bao giờ trí tuệ nhân tạo lại phát triển nhanh, mạnh và sâu rộng như hiện nay".

Đồng quan điểm với Cục trưởng Nguyễn Khắc Lịch, ông Khoa cho rằng Việt Nam đang nằm trong nhóm quốc gia dẫn đầu Đông Nam Á về tốc độ ứng dụng AI. "Tuy nhiên, để chuyển hóa tiềm năng thành giá trị thật, phải giải quyết điểm nghẽn cốt lõi: khoảng cách giữa phát triển công nghệ tiên tiến và ứng dụng đại trà", ông nhấn mạnh.

Theo ông, 2023 là năm của các dự án thử nghiệm, còn 2025 là năm của giá trị kinh doanh thực tế khi "AI đã trở thành năng lượng mới cho nền kinh tế toàn cầu, tương tự điện hay Internet trong thế kỷ trước".

Trong bối cảnh Việt Nam xác định AI là động lực then chốt cho đổi mới sáng tạo và phát triển quốc gia, Chủ tịch Vinasa nêu ba nhiệm vụ được hiệp hội đưa ra là giải quyết bài toán ứng dụng và quản trị - tập trung vào việc chuyển đổi tư duy từ thử nghiệm sang tạo giá trị kinh doanh; chuẩn hóa năng lực bằng việc công bố dự thảo Khung trưởng thành Năng lực AI giúp doanh nghiệp tự đánh giá và định hướng năng lực AI của mình; và xây dựng hệ sinh thái kết nối.

"Mục tiêu là đưa AI từ phòng thí nghiệm đến thực tiễn, từ tầm nhìn đến giá trị thật thông qua hoạt động kết nối các thành phần trong hệ sinh thái giữa Chính phủ - viện nghiên cứu - doanh nghiệp - tổ chức, doanh nghiệp ứng dụng", ông nói.

Theo thống kê của Vinasa, trung bình mỗi giờ có thêm 5 doanh nghiệp bắt đầu ứng dụng AI trong năm 2024. Báo cáo Trí tuệ nhân tạo Việt Nam 2025 ghi nhận AI đang mở ra cơ hội lớn để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế số, với các ngành dẫn dắt xu hướng, cung cấp AI tại Việt Nam là công nghệ thông tin, tài chính - ngân hàng, giáo dục, thương mại điện tử và y tế.

Báo cáo cũng chỉ ra thách thức lớn nhất là thiếu nhân lực chất lượng cao, khi 45% đơn vị cung cấp AI gặp tình trạng này, 23% gặp khó khăn về cơ sở hạ tầng dữ liệu và tính toán, 30% lo ngại thiếu hành lang pháp lý rõ ràng. Trong dữ liệu AI, 50% đơn vị cung cấp cho biết dữ liệu ít hoặc không tiếp cận được bộ chuẩn, trong khi 51% cơ sở đào tạo gặp trở ngại về dữ liệu huấn luyện không đủ chất lượng.

Lưu Quý