Ngày 7/10, tại Trung tâm Quốc tế Khoa học và Giáo dục liên ngành (ICISE, thung lũng Quy Hòa, phường Quy Nhơn Nam, GS Serge Haroche, người đoạt Giải Nobel Vật lý năm 2012, cùng phu nhân tham dự lễ khai mạc Hội thảo quốc tế 100 năm vật lý lượng tử.

Phát biểu khai mạc, GS Serge Haroche đánh giá, Chính phủ Việt Nam đặc biệt quan tâm phát triển công nghệ lượng tử như một phần trong chiến lược thúc đẩy kinh tế tri thức. "Việt Nam có nguồn nhân lực trẻ dồi dào, hiếu học và ham khám phá", ông nói, cho rằng một nền giáo dục tốt cùng với chính sách đầu tư lâu dài vào nghiên cứu cơ bản sẽ là chìa khóa để Việt Nam phát triển bền vững trong lĩnh vực khoa học.

Theo GS Serge Haroche, nghiên cứu cơ bản là nền tảng cho mọi tiến bộ công nghệ nhân loại, nhưng ban đầu hầu hết các nhà khoa học đều không hề đặt bất kỳ mục tiêu thực dụng cụ thể, mà chỉ vì sự tò mò muốn tìm hiểu, khám phá hết thế giới tự nhiên.

Đây là một điều đặc biệt, hết sức nhân văn để khoa học nhân loại tiếp tục có những bước tiến mới đưa ra nhiều phát kiến ý nghĩa. Khoa học cơ bản là mảnh đất màu mỡ cho các ứng dụng nảy nở, thường theo những cách hoàn toàn bất ngờ. Khoa học cơ bản và tiến bộ công nghệ chỉ có thể phát triển khi song hành, và kết hợp với nhau một cách hài hòa.

Để khoa học phát triển hiệu quả, ông cho rằng "cần một môi trường tự do và đáng tin cậy, nơi các nhà nghiên cứu được khuyến khích theo đuổi trí tưởng tượng và sự sáng tạo". Chỉ khi những khám phá nền tảng được thực hiện, con người mới có thể nghĩ đến ứng dụng thực tế.

GS Haroche nhìn nhận, vật lý lượng tử ra đời cách đây một thế kỷ nhưng đã làm thay đổi căn bản cuộc sống của con người, mở đường cho hàng loạt phát minh đột phá như: máy tính, laser, GPS, điện thoại di động hay máy chụp cộng hưởng từ (MRI).

Nếu không có kiến thức về thế giới vi mô của nguyên tử, phân tử và photon, những phát minh này sẽ không thể ra đời. Những tri thức ấy bắt nguồn từ nghiên cứu cơ bản, được nuôi dưỡng bởi sự tò mò của con người.

Chủ nhân Giải Nobel 2012 cũng nhấn mạnh vai trò của hợp tác quốc tế trong bối cảnh khoa học toàn cầu đang chịu ảnh hưởng bởi căng thẳng địa chính trị và sự lan truyền của các quan điểm phản khoa học.

GS Nguyễn Quang Liêm, Chủ tịch Hội Vật lý Việt Nam cho rằng, khoa học lượng tử là bước ngoặt táo bạo rời xa tư duy cổ điển, hình thành từ đầu thế kỷ XX với những đóng góp đột phá của các nhà khoa học như: Einstein, Bohr, Heisenberg, Schrödinger... Từ đây, mở ra nền tảng cho các công nghệ hiện đại như: chất bán dẫn, laser và máy tính lượng tử.

Hội thảo quốc tế 100 năm vật lý lượng tử là sự kiện khoa học hưởng ứng sáng kiến "Năm Quốc tế về Khoa học và Công nghệ Lượng tử (IYQ)" do Liên hợp quốc công bố ngày 7/6/2024, nhân dịp kỷ niệm 100 năm hình thành và phát triển của khoa học lượng tử.

Hội thảo quy tụ 80 giáo sư, nhà khoa học đến từ 14 quốc gia. Trong đó, Giáo sư Serge Haroche, Giải Nobel Vật lý 2012, GS Hans Bachor (Australia), GS John Doyle (Harvard, Mỹ), GS Alberto Bramati (Pháp - Singapore), GS Michel Brune (Pháp)...

Tại lễ khai mạc, Chủ tịch UBND tỉnh Gia Lai Phạm Anh Tuấn tặng hoa chúc mừng vợ chồng GS Trần Thanh Vân và GS Lê Kim Ngọc vừa được Tổng thống Pháp trao Huân chương Bắc đẩu Bội tinh bậc Sĩ quan.

Sự kiện kéo dài đến 9/10, với hơn 40 báo cáo khoa học, tập trung vào các chủ đề quang học lượng tử, truyền thông và tính toán lượng tử, cùng những hướng nghiên cứu giao thoa giữa vật lý chất ngưng tụ, nguyên tử, hóa học và công nghệ lượng tử ứng dụng..., mở ra kỷ nguyên công nghệ lượng tử với nhiều ứng dụng đột phá trong đời sống hiện đại.

Vương Quốc