Thông tin được Thứ trưởng Lê Xuân Định phát biểu tại phiên khai mạc Hội nghị Khoa học và Công nghệ Hạt nhân toàn quốc lần thứ 16, tổ chức tại TP Đà Nẵng sáng 8/10.

Hội nghị quy tụ các nhà khoa học, cơ quan quản lý, tổ chức trong và ngoài nước chia sẻ kết quả nghiên cứu, sáng kiến và giải pháp nhằm cụ thể hóa định hướng phát triển ngành năng lượng nguyên tử của Việt Nam. Thứ trưởng Định cho rằng, đây là dịp để các nhà khoa học, cơ quan quản lý trong và ngoài nước chia sẻ kết quả nghiên cứu, sáng kiến, góp phần cụ thể hóa định hướng phát triển năng lượng nguyên tử theo tinh thần chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm.

Ông cho biết để thực hiện mục tiêu phát triển ngành năng lượng nguyên tử một cách bền vững, ngành cần xây dựng văn hóa an toàn làm nền tảng, phát triển năng lực nội sinh, làm chủ công nghệ và đầu tư mạnh mẽ cho nghiên cứu, hạ tầng, cũng như đào tạo nhân lực chất lượng cao để chuẩn bị cho chương trình điện hạt nhân trong tương lai.

Thực tế trong hơn 40 năm qua, năng lượng nguyên tử Việt Nam đã có nhiều bước tiến, từ nghiên cứu cơ bản, ứng dụng trong y tế, nông nghiệp, công nghiệp đến bảo đảm an toàn bức xạ, quan trắc môi trường và đào tạo nhân lực. Những thành tựu này không chỉ góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế - xã hội mà còn đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia.

Tại sự kiện bà Mizonova Maria Georgievna, Tổng Lãnh sự Liên bang Nga tại Đà Nẵng, khẳng định "Nga sẵn sàng hợp tác với Việt Nam trong lĩnh vực này, từ xây dựng công trình, nghiên cứu chung, đào tạo nhân lực đến cung cấp công nghệ hiện đại, an toàn đã được kiểm chứng".

Trong nhiều thập kỷ qua Nga luôn là đối tác tin cậy của Việt Nam trong lĩnh vực hạt nhân, từ cung cấp thiết bị, nhiên liệu, đào tạo chuyên gia đến triển khai các dự án nghiên cứu chung.

Hai nước đã đạt nhiều kết quả tích cực như: cung cấp nhiên liệu cho lò phản ứng nghiên cứu Đà Lạt, triển khai Trung tâm Khoa học và Công nghệ Hạt nhân tại Đồng Nai, và chuẩn bị dự án Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1. Các cơ sở nghiên cứu tiên tiến của Nga, như Lò phản ứng nơtron nhanh đa năng tại Dimitrovgrad hay Viện Liên hợp Nghiên cứu Hạt nhân tại Dubna, luôn mở cửa đón các nhà khoa học Việt Nam.

Từ sau Hội nghị năm 2023, khi Việt Nam có chủ trương khôi phục chương trình năng lượng nguyên tử, hai bên đang tích cực thảo luận để triển khai nhanh hơn, hiệu quả hơn và đảm bảo an toàn tuyệt đối. Theo bà Mizonova, cách tiếp cận toàn diện - từ nghiên cứu, đào tạo đến chuyển giao công nghệ - là con đường hiệu quả nhất để đạt các mục tiêu chiến lược.

Theo bà, nhờ nền tảng khoa học vững chắc do Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam và các cơ quan thuộc Bộ Khoa học và Công nghệ xây dựng, Việt Nam hoàn toàn có thể phát triển toàn diện các lĩnh vực như điện hạt nhân công suất lớn, lò phản ứng mô-đun nhỏ, y học hạt nhân, sản xuất tinh thể silic và nhiều ứng dụng khác.

Bà Mizonova nhấn mạnh, ngành năng lượng hạt nhân của Nga đã phát triển gần 80 năm kể từ khi nhà máy điện hạt nhân đầu tiên tại Obninsk đi vào hoạt động. Dù xu thế năng lượng tái tạo gia tăng, Nga vẫn tin tưởng công nghệ hạt nhân sẽ đóng vai trò chủ đạo trong tương lai, từ động cơ tàu thủy, tên lửa, nhà máy điện di động đến các hệ thống công suất lớn với chu trình khép kín.

Đại sứ quán và các Tổng lãnh sự quán Nga tại Việt Nam cam kết tiếp tục hỗ trợ, chia sẻ thông tin và thúc đẩy hợp tác song phương trong lĩnh vực hạt nhân, coi đây là một cấu phần quan trọng của quan hệ đối tác chiến lược toàn diện giữa hai nước.

Chủ tịch UBND TP Đà Nẵng Phạm Đức Ấn đánh giá cao vai trò của năng lượng nguyên tử trong đời sống và phát triển kinh tế. Các ứng dụng được triển khai từ công nghiệp, nông nghiệp, y tế, môi trường và nghiên cứu khoa học, góp phần phát triển kinh tế - xã hội, bảo vệ môi trường đến chăm sóc sức khỏe nhân dân.

Hiện Đà Nẵng có hơn 500 cơ sở bức xạ phục vụ khám chữa bệnh, xạ trị ung bướu và nhiều ứng dụng trong chiếu xạ công nghiệp, bảo quản thực phẩm. Ông Ấn cho biết, thành phố đã thành lập Ban chỉ huy ứng phó sự cố bức xạ – hạt nhân, xây dựng kế hoạch hành động và tổ chức diễn tập thường xuyên để nâng cao năng lực ứng phó và nhận thức cộng đồng.

Theo đó ông kỳ vọng hội nghị lần này sẽ là diễn đàn quan trọng để trao đổi kết quả nghiên cứu, đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả ứng dụng năng lượng nguyên tử, đồng thời cung cấp cơ sở khoa học cho hoạch định chính sách trong thời gian tới.

Hội nghị Khoa học và Công nghệ hạt nhân toàn quốc lần thứ 16 (Vietnam Conference on Nuclear Science and Technology - VINANST - 16) năm 2025 tổ chức từ ngày 8 đến 10/10. Sự kiện diễn ra trong bối cảnh Việt Nam đẩy mạnh chuyển đổi năng lượng và phát triển khoa học công nghệ phục vụ mục tiêu tăng trưởng xanh. Với hơn 200 báo cáo khoa học, đây là diễn đàn quan trọng để các chuyên gia trong và ngoài nước trao đổi kinh nghiệm, đề xuất định hướng phát triển phù hợp với nhu cầu quốc gia.

Nguyễn Đông