Thẩm định hai nhóm hiện vật đề nghị công nhận bảo vật quốc gia

Bà Đỗ Thị Diệu Hạnh, Giám đốc Sở Văn hóa – Thể thao và Du lịch, Chủ tịch Hội đồng thẩm định, chủ trì cuộc họp. Tham dự còn có các chuyên gia, nhà nghiên cứu đến từ Hội đồng Di sản văn hóa quốc gia, Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam, Viện Khoa học Xã hội vùng Nam Bộ.

Quang cảnh cuộc họp. Ảnh: Minh Châu

Sưu tập vật thờ bằng kim loại vàng gồm 8 hiện vật, phát hiện tại kho thiêng (hố thiêng) trong quá trình khai quật di tích Chăm An Phú (phường An Phú). Các hiện vật gồm bình vàng nhỏ, tám cánh hoa vàng, lá vàng hình chữ nhật và lá vàng khắc kinh Phật.

Đáng chú ý, sưu tập này được tìm thấy trong kho thiêng hình chữ Vạn còn nguyên vẹn – cấu trúc hiếm gặp trong khảo cổ Champa. Đây là minh chứng quan trọng cho mối liên hệ văn hóa – tôn giáo giữa khu vực Tây Nguyên và không gian văn hóa Ấn Độ – Champa trong lịch sử.

Sưu tập vật thờ bằng vàng tìm thấy tại di tích Chăm An Phú đang được đề xuất công nhận bảo vật quốc gia. Ảnh: Minh Châu

Sưu tập mang giá trị độc bản, độc đáo, góp phần bổ sung tư liệu nghiên cứu về đời sống tôn giáo, văn hóa khu vực Tây Nguyên. Đồng thời, hiện vật có ý nghĩa lớn đối với việc nhận diện những mối quan hệ kinh tế – văn hóa – xã hội giữa Tây Nguyên với vùng duyên hải miền Trung và các khu vực lân cận trong quá khứ.

Nhóm hiện vật thứ hai được xem xét là bộ chiêng Kơ Đơ (tên khác là K’Đơ, Nâm, Tơ Năh, Sar, M’Nâm). Bộ chiêng có niên đại đầu thế kỷ XX, thuộc loại chiêng cổ của người Jrai và vẫn giữ được khả năng sử dụng trong sinh hoạt cộng đồng.

Trước khi được Bảo tàng Pleiku sưu tầm vào năm 1997, bộ chiêng thuộc sở hữu của gia đình ông Siu Banh (SN 1988) – một thủ lĩnh có uy tín trong cộng đồng người người Jrai ở vùng Cheo Reo xưa. Ông cũng là phụ tá của Siu Nhót - vị Vua Lửa thứ 13. Bộ chiêng không chỉ có giá trị vật thể, phi vật thể mà minh chứng cho một thời kỳ lịch sử.

Chiêng Kơ Đơ không chỉ là nhạc cụ mà còn là lễ khí mang tính linh thiêng, gắn với các nghi lễ quan trọng như lễ mừng nhà mới, lễ cưới, lễ cầu sức khỏe… Trong đời sống văn hóa của người Jrai, bộ chiêng được xem như cầu nối giữa con người và thần linh.

Việc đề xuất công nhận bộ chiêng là bảo vật quốc gia càng có ý nghĩa trong bối cảnh Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên đã được UNESCO ghi danh là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại vào năm 2005.

Tại cuộc họp, các chuyên gia đánh giá cao giá trị lịch sử, văn hóa, nghệ thuật, tôn giáo, cũng như tính nguyên vẹn và tiêu biểu của hai nhóm hiện vật.

Hội đồng đề nghị tiếp tục hoàn thiện hồ sơ, làm rõ thêm một số chi tiết về tên gọi của cả hai nhóm hiện vật, giá trị lịch sử của bộ chiêng Kơ Đơ; phương án phát huy giá trị sau khi được công nhận...

100% thành viên Hội đồng thẩm định bỏ phiếu đồng ý sưu tập vật thờ bằng vàng và bộ chiêng Kơ Đơ đủ tiêu chí đề nghị cấp có thẩm quyền công nhận bảo vật quốc gia.

HOÀNG NGỌC