Quy trình xử lý khiếu nại của FIFA giống với nhiều liên đoàn thể thao khác trên thế giới. Trình tự cơ bản gồm khiếu nại, kỷ luật, kháng cáo và ra Tòa án Trọng tài thể thao quốc tế (CAS) nếu được yêu cầu.

Ở hai bước đầu, FIFA sẽ tiếp nhận khiếu nại gửi đến Ủy ban kỷ luật (FDC) rồi thành lập tiểu ban điều tra độc lập, yêu cầu bị đơn giải trình trước khi xem xét ra quyết định kỷ luật. Với trường hợp Malaysia, quá trình này kéo dài từ 11/6 đến 26/9 - thời điểm FIFA thông báo án phạt tiền FAM cùng các cầu thủ vi phạm và lệnh cấm tham gia các hoạt động bóng đá trong một năm.

Đến phần kháng cáo, FAM có 10 ngày để yêu cầu một biên bản kỷ luật đầy đủ, kể từ khi có quyết định kỷ luật đầu tiên. Và hôm qua, FIFA đã cung cấp chi tiết trong bộ hồ sơ dày 19 trang.

Kể từ thời điểm đó, FAM có ba ngày để thông báo việc có hay không kháng cáo lên FIFA. Nếu có, sau đó 5 ngày họ phải gửi đơn, với những luận cứ chi tiết, lên Ủy ban kháng cáo FIFA (FAC). Hạn chót là hết ngày 14/10.

FAC xử lý một vụ việc không có thời hạn cố định, nhưng thực tế, thường từ 30 đến 60 ngày. Các vụ đơn giản như thẻ đỏ, bạo lực, hoặc tiền phạt nhỏ... thường từ hai đến bốn tuần. Tuy nhiên, vụ việc của Malaysia được coi là phức tạp, do liên quan đến tư cách cầu thủ, giả mạo hồ sơ, và có thể trừng phạt ĐTQG cũng như liên đoàn, nên có thể kéo dài từ 2 đến 3 tháng. Thời gian thậm chí có thể là 6 tháng nếu FAC cho rằng cần thu thập thêm bằng chứng, hoặc có phiên điều trần.

Trong biên bản kỷ luật chi tiết vào ngày 6/10, FDC đã công bố xử phạt FAM dựa vào một án lệ của nữ cầu thủ Camila Maria, thuộc LĐBĐ Guinea Xích đạo (FEGUIFUT), vào tháng 4/2016. FDC cáo buộc Camila có hai danh tính do sử dụng hai hộ chiếu có thông tin khác nhau. Việc sử dụng giấy tờ giả khiến cô bị phạt 2.000 franc Thụy Sĩ và cấm tham gia các trận đấu cho ĐTQG trong 10 tháng. FEGUIFUT bị phạt 40.000 franc Thụy Sĩ, loại khỏi vòng loại môn bóng đá nữ Olympic Rio 2016 và Tokyo 2020.

FEGUIFUT và Camila sau đó gửi đơn kháng cáo lên FAC. Ba tháng sau, Ủy ban này mới ra quyết định bác kháng cáo, và bị đơn phải chấp hành án kỷ luật.

Quyết định của FAC được coi là phán quyết cuối cùng của FIFA, nhưng chưa phải kết thúc của vụ việc. Nếu bị xử có tội, FAM có 10 ngày để gửi đơn lên FAC để xin biên bản phúc thẩm chi tiết, kể từ ngày Ủy ban này ra quyết định. Sau đó, họ có 21 ngày để gửi đơn kháng cáo lên CAS.

Theo quy định, CAS sẽ yêu cầu nguyên đơn và bị đơn phải cùng đồng ý ra tòa thì mới xử lý. FIFA thường không từ chối và có 20 ngày để nộp phản hồi.

Sau đó, CAS mất từ một đến ba tuần để bổ nhiệm trọng tài viên hoặc Hội đồng xét xử (từ một đến ba người). Phiên điều trần sẽ được tổ chức sau một đến ba tháng kể từ khi có đủ hồ sơ, còn phán quyết cuối cùng là từ một đến ba tháng sau phiên điều trần.

Các yếu tố ảnh hưởng đến thời gian xử lý của CAS, có thể gồm tính phức tạp của vụ việc, số lượng chứng cứ và nhân chứng, số phiên điều trần, số trọng tài viên (một người thường xử lý nhanh hơn ba người), xét xử trực tiếp hay trực tuyến, có phiên dịch hay không. Nếu hai bên cùng đồng ý một thủ tục rút gọn (Expedited Procedure) do tính cấp thiết thì toàn bộ vụ việc có thể hoàn tất trong 30-45 ngày.

Theo báo cáo thường niên của CAS giai đoạn năm 2019 đến 2024, thời gian trung bình để xử lý một vụ việc, tức từ khi nộp đơn đến phán quyết, là 6,2 tháng với 600 vụ vào năm 2019. Sau đó, lần lượt là 5,7 tháng năm 2020 (540 vụ), 5,5 tháng năm 2021 (640), 5,9 tháng năm 2022 (685), 5,4 tháng năm 2023 (720) và 5,6 tháng năm 2024 (500).

Vụ việc của FAM và bảy cầu thủ được đánh giá là phức tạp, và hoàn toàn có thể kéo dài đến khi vòng loại cuối Asian Cup 2027 kết thúc, tức ngày 10/6/2026. Trong khi đó, vòng chung kết tại Arab Saudi sẽ khai mạc vào ngày 7/1/2027.

Giải đấu này thuộc quản lý của LĐBĐ châu Á (AFC), vì vậy họ buộc phải chờ đến khi có phán quyết cuối cùng từ FAC hoặc CAS mới xem xét phương án có kỷ luật Malaysia hay không. Ngay cả khi kết thúc vòng loại cuối với ngôi đầu bảng, Malaysia vẫn có thể bị xử thua, hoặc cấm dự vòng chung kết nếu bị kết luật có tội.

Hiếu Lương