Nội dung được liên danh tư vấn trình bày tại buổi làm việc với Sở Xây dựng TP HCM ngày 7/10, trong lần lấy ý kiến thứ hai cho đề án kiểm soát khí thải phương tiện giao thông, thuộc chương trình chuyển đổi xanh của thành phố.

Theo lộ trình đề xuất, từ năm 2026, thành phố sẽ thiết lập vùng phát thải thấp (LEZ) ở khu trung tâm, hạn chế xe xăng, dầu không đạt chuẩn khí thải. Huyện Cần Giờ và Côn Đảo cũng nằm trong diện thí điểm nhằm bảo vệ khu dự trữ sinh quyển và phát triển du lịch bền vững.

Phạm vi vùng LEZ dự kiến gồm các quận cũ: 1, 3, 5, 6, 8, 10, 11, Bình Thạnh, Tân Bình, Tân Phú, Phú Nhuận, giới hạn bởi 15 cây cầu và 17 tuyến đường chính. Khu vực này có khoảng 3,2 triệu dân, 9,2 triệu lượt di chuyển mỗi ngày, thường xuyên ghi nhận nồng độ bụi mịn PM2.5, PM10 vượt ngưỡng cho phép.

Từ năm 2026, ba nhóm xe sẽ bị kiểm soát trong vùng LEZ, gồm: xe tải nặng chạy dầu diesel (bị cấm hoàn toàn), ôtô thương mại dưới tiêu chuẩn Euro 4 và xe máy kinh doanh dịch vụ dưới Euro 2. Đến năm 2027, khi xe máy bắt buộc kiểm định khí thải, việc kiểm soát sẽ mở rộng cho toàn bộ xe không đạt chuẩn.

Để khuyến khích người dân chuyển đổi, đề án đề xuất hỗ trợ tài chính cho các hộ gia đình: hộ thường được trợ cấp 10% chi phí (tối đa 5 triệu đồng), hộ cận nghèo 80% (không quá 16 triệu đồng) và hộ nghèo 100% (tối đa 20 triệu đồng). Ngoài ra, người dân được giảm 50% lệ phí đăng ký, biển số và hỗ trợ lãi vay khi mua xe điện.

Với doanh nghiệp kinh doanh vận tải, chính sách ưu đãi gồm: miễn 100% lệ phí trước bạ, giảm 50% phí bảo trì đường bộ và lệ phí cấp biển số, cùng hỗ trợ 50% lãi suất đầu tư xe trong năm đầu tiên. Doanh nghiệp xe buýt chuyển sang xe điện được vay tối đa 85% chi phí đầu tư và hưởng ưu đãi lãi suất trong 7 năm.

Song song chính sách hỗ trợ, thành phố sẽ phát triển hạ tầng phục vụ chuyển đổi xanh: mở mới 72 tuyến buýt với hơn 1.100 xe buýt điện; đầu tư ít nhất 8.000 xe đạp công cộng; xây hành lang xanh ưu tiên người đi bộ, xe đạp; cùng 750-1.338 trạm sạc đặt tại bãi đỗ, trung tâm thương mại, trục giao thông chính.

Giai đoạn 2025-2026 là thời kỳ thành phố chuẩn bị, hoàn thiện pháp lý với kinh phí dự kiến hơn 733 tỷ đồng. Giai đoạn 2026-2030, khi triển khai toàn diện, tổng chi phí ước hơn 7.300 tỷ đồng (chưa gồm đầu tư xe buýt), trong đó ngân sách chiếm 80%.

TP HCM sau khi sáp nhập Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu có hơn 14 triệu dân, 13 triệu phương tiện, chưa kể xe vãng lai. Giao thông đường bộ chiếm tới 88% bụi mịn phát sinh từ hoạt động giao thông, được tính toán gây thiệt hại kinh tế hơn 3.000 tỷ đồng mỗi năm.

Giang Anh