Từ đổi mới mô hình đến đổi mới tư duy phục vụ - Bài 1: Kỷ luật, kỷ cương, trách nhiệm

LTS: Sau 4 tháng vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, từ thành phố lớn đến xã vùng cao, bộ máy hành chính Việt Nam đang chuyển mình mạnh mẽ - từ quản lý sang phục vụ, từ tập trung sang kiến tạo. Loạt bài “Từ đổi mới mô hình đến đổi mới tư duy phục vụ” của Báo SGGP ghi nhận quá trình đổi mới ấy, nơi mỗi cán bộ, công chức đang trở thành mắt xích của một bộ máy tinh, gọn hơn nhưng trách nhiệm cao hơn, minh chứng cho sức sống của một chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước.

Kỷ luật hành chính

Cơn mưa rừng xối xả bất ngờ ập xuống khiến con đường từ Khu Di tích quốc gia đặc biệt Pác Bó (tỉnh Cao Bằng) vào trung tâm xã Lũng Nặm trở nên lầy lội, nhiều đoạn bị sạt lở. Gần 1 giờ vật lộn trên đoạn đường gần 10km, chúng tôi cũng tới được trung tâm xã.

Người dân quét mã QR đánh giá công chức phường Bến Thành (TPHCM). Ảnh: NGÔ BÌNH

Gần hết giờ hành chính, nhưng tại Trung tâm Phục vụ hành chính công xã Lũng Nặm vẫn còn đông người. Đội ngũ cán bộ, công chức vẫn miệt mài phục vụ người dân giải quyết thủ tục hành chính (TTHC), trong đó có vợ chồng ông Hoàng Văn Thanh (người dân tộc Mông, ở thôn Lũng Mủng). Vợ chồng ông Thanh đến làm thủ tục vay 40 triệu đồng để chăn nuôi nhưng còn thiếu giấy tờ, lại bỡ ngỡ trước những thao tác trên điện thoại thông minh. Thấy vậy, cán bộ xã tận tình ghi giúp tờ khai hồ sơ, chỉ dẫn từng dòng khai báo, từng bước xác nhận. “Mình không có điện thoại thông minh, cứ tưởng không làm được, nhưng được cán bộ giúp từng ly từng tí nên mình thấy yên tâm lắm”, ông Thanh bày tỏ.

Hỗ trợ vợ chồng ông Thanh hoàn tất thủ tục vay vốn, ông Hoàng Văn Dũng (công chức của Phòng Văn hóa - Xã hội xã Lũng Nặm) tiếp tục hướng dẫn những người dân khác. “Với mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, việc nhiều hơn trước, lại thiếu người nên ai cũng phải kiêm nhiệm. Hôm nay trực ở trung tâm phục vụ hành chính công, mai lại bận rộn với hồ sơ, văn bản giấy tờ về lĩnh vực văn hóa - xã hội, không có thời gian rảnh”, ông Dũng bộc bạch.

Ở Lũng Nặm, cơ sở vật chất thiếu thốn, máy tính cũ, mạng chập chờn, phần mềm hành chính hay bị lỗi… là một chuyện, nhưng cái khó nhất, theo ông Dũng, là bà con ở đây vẫn còn nghèo, nhiều người không biết chữ, không có điện thoại thông minh, không biết tiếng phổ thông. Mỗi lần đến xã làm giấy tờ, hồ sơ, cán bộ phải “cầm tay chỉ việc”, vừa hướng dẫn vừa làm hộ, viết hộ, đôi khi còn dùng chính tài khoản cá nhân để khai báo giúp người dân.

Từ xã miền núi của tỉnh Cao Bằng đến “siêu đô thị” hơn 14 triệu dân như TPHCM, dù khác biệt về địa lý, địa hình và tốc độ phát triển, nhưng điểm chung nổi bật là tinh thần nhiệt huyết, tận tâm phục vụ của đội ngũ cán bộ, công chức trong vận hành chính quyền địa phương 2 cấp. Trung tâm Phục vụ hành chính công phường Gò Vấp (TPHCM), với 15 quầy giao dịch, mỗi ngày tiếp nhận khoảng 600 hồ sơ (cả hồ sơ nhà đất). Đội ngũ cán bộ, công chức vừa tiếp nhận, trả kết quả vừa hướng dẫn người dân nộp hồ sơ trực tuyến, vừa số hóa hồ sơ nên gần như không có giờ nghỉ trưa. Công chức thay nhau đi ăn cơm rồi vào vị trí làm việc tiếp. Phía trong, các phòng chuyên môn cũng tất bật giải quyết để trả kết quả cho người dân vào đầu giờ chiều.

Ông Nguyễn Chí Thanh, Phó Giám đốc Trung tâm Phục vụ hành chính công phường Gò Vấp, cho biết, với khối lượng công việc rất lớn, cán bộ, công chức của trung tâm xác định tinh thần làm hết việc chứ không hết giờ. Có nhiều hôm, sau giờ tan ca, công chức tiếp tục ngồi lại để số hóa hồ sơ, nhập dữ liệu đến khuya nhằm kịp trả kết quả cho người dân vào ngày hôm sau.

Tạo dựng niềm tin

Cách trung tâm Hà Nội hơn 60km, đường tới xã Minh Châu chủ yếu phụ thuộc vào những chuyến phà qua sông Hồng, hoặc đi đường vòng hơn 30km. Do đó, lâu nay, Minh Châu được xem là một vùng đất “trũng”, không chỉ về địa hình mà cả về dịch vụ công và an sinh xã hội.

Công chức Trung tâm Hành chính công xã Nghĩa Thành (TPHCM) hướng dẫn người dân giải quyết thủ tục hành chính trực tuyến trên điện thoại. Ảnh: TRÚC GIANG

Từ bao đời, người dân nơi đây quen với cảnh sang sông bằng thuyền, phà; mất cả ngày để làm xong một TTHC đơn giản tại thị trấn Tây Đằng (trước đây). Mọi chuyện bắt đầu thay đổi khi mô hình chính quyền địa phương 2 cấp chính thức được triển khai tại xã Minh Châu. Hệ thống hành chính công trực tuyến, điểm phục vụ công được thiết lập ngay tại trụ sở UBND xã, đưa các dịch vụ công về tận nhà dân. “Không còn phải ngược xuôi đi phà, thủ tục giờ nhanh gọn, có đoàn viên thanh niên chỉ tận tay, bày từng bước, ai cũng làm được”, bà Lê Thị Hà (58 tuổi, xóm 3, xã Minh Châu) vui vẻ chia sẻ sau khi được hỗ trợ thực hiện thủ tục cấp lại sổ đỏ chỉ trong buổi sáng.

Còn tại Trung tâm Phục vụ hành chính công phường Tây Nam (TPHCM), để tạo thuận lợi cho người dân, phường bố trí hai tình nguyện viên phụ trách hướng dẫn người dân thực hiện thủ tục trực tiếp, trực tuyến trên cổng dịch vụ công. Phường cũng bố trí không gian với thức uống, wifi miễn phí để người dân sử dụng trong lúc chờ giải quyết TTHC. Đến điều chỉnh thông tin trên giấy khai sinh cho con, bà Lý Thanh Phương (ngụ khu phố An Thành, phường Tây Nam) vui vẻ ra về sau khi thủ tục thực hiện suôn sẻ, nhanh gọn. “Tôi đến đợi vài phút là được giải quyết liền chứ không chờ đợi. Cán bộ hướng dẫn rất nhiệt tình, vui vẻ lắm. Tôi không ngờ thủ tục giải quyết lại nhanh gọn đến vậy”, bà Phương nói.

Cũng nhằm đơn giản hóa TTHC, UBND phường Tây Nam ra mắt mô hình “Ngày không hẹn”. Nhờ có sáng kiến này, phường Tây Nam đã tạo cơ chế tiếp nhận TTHC không phụ thuộc địa giới hành chính, nâng cao tính minh bạch trong quy trình xử lý hồ sơ; người dân đến Trung tâm Phục vụ hành chính công phường được giải quyết TTHC nhanh, thuận lợi.

Bộ máy có thể được sắp xếp lại, quy trình có thể được đơn giản hóa, nhưng kỷ luật và trách nhiệm mới là nền móng giữ cho bộ máy đó vận hành bền vững. Từ Lũng Nặm heo hút đến Gò Vấp sầm uất, từ Minh Châu ven sông Hồng đến Tây Nam giữa lòng thành phố, cùng một tinh thần đang lan tỏa: làm hết việc cho dân - làm trọn trách nhiệm với dân.

Tại phiên thảo luận về kinh tế - xã hội của kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV vào chiều 29-10, Phó Thủ tướng Phạm Thị Thanh Trà nhận định: “Việc chuyển sang mô hình chính quyền địa phương 2 cấp là một “cuộc cách mạng” thật sự trong tổ chức bộ máy”. Kỷ luật hành chính, tinh thần trách nhiệm và quyết tâm “vừa làm vừa hoàn thiện” đã giúp mô hình mới nhanh chóng vận hành ổn định. Hơn 83% TTHC được xử lý trực tuyến, 56% nhiệm vụ được chuyển giao cho cấp địa phương - những con số “biết nói” này đã khẳng định hướng đi đúng. Song, điều quan trọng hơn cả là niềm tin của nhân dân đang được hình thành lại từ chính sự thay đổi ấy.

NHÓM PV