Đạo diễn Đặng Thái Huyền: 'Mưa đỏ' thăng hoa nhờ kết hợp giữa công nghệ và cảm xúc người làm phim

Thứ trưởng Bộ VHTT DL Tạ Quang Đông phát biểu tại hội thảo - Ảnh: Tiểu Vũ

Trong chuỗi các hoạt động của Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 24 (LHP Việt Nam 24); sáng 22.11 tại TP.HCM đã diễn ra Hội thảo Phát triển công nghiệp điện ảnh trong kỷ nguyên mới tại khách sạn Rex. Tham dự có Thứ trưởng Bộ VHTT DL Tạ Quang Đông, ông Đặng Trần Cường, Cục trưởng Cục Điện ảnh, bà Nguyễn Thị Thanh Thúy, Phó Giám đốc Sở VHTT TP.HCM, cùng nhiều đạo diễn, nhà sản xuất, các chuyên gia kỹ thuật và doanh nghiệp công nghệ hoạt động trong hệ sinh thái sản xuất phim.

Ông Đặng Trần Cường, Cục trưởng Cục Điện ảnh và bà Nguyễn Thị Thanh Thúy, Phó Giám đốc Sở VHTT TP.HCM tham dự hội thảo - Ảnh: Tiểu Vũ

Hội thảo tập trung vào hai chủ đề lớn là xu hướng công nghiệp điện ảnh trong kỷ nguyên số và ứng dụng công nghệ trong tương lai sản xuất, hậu kỳ và phân phối phim. Từ những thảo luận tại sự kiện, có thể thấy điện ảnh Việt Nam đang đứng trước những bước chuyển mang tính cấu trúc, nơi công nghệ trở thành yếu tố trung tâm trong thực hành sáng tạo. Phiên thảo luận thứ hai đặc biệt gây chú ý khi đi sâu vào khả năng ứng dụng AI, virtual production và các mô hình công nghệ sáng tạo trong sản xuất phim hiện đại, với hai diễn giả nổi bật là đạo diễn NSƯT Đặng Thái Huyền và nhà sáng lập Lumination Hàng Minh Lợi.

Hội thảo có sự tham gia nhiều đạo diễn, nhà sản xuất, các chuyên gia và doanh nghiệp công nghệ hoạt động trong hệ sinh thái sản xuất phim - Ảnh: Tiểu Vũ

Điện ảnh và bước chuyển từ kỹ thuật sang bản sắc công nghệ

Với vai trò là diễn giả của hội thảo, đạo diễn NSƯT Đặng Thái Huyền cho biết: Công nghệ đã được ứng dụng từ nhiều năm trong điện ảnh Quân đội Nhân dân. Trải rộng từ phim truyện đến phim tài liệu. Tuy nhiên, dự án phim Mưa đỏ do bà Đặng Thái Huyền làm đạo diễn, đánh dấu mức độ ứng dụng công nghệ mạnh mẽ và toàn diện hơn hẳn, trở thành một trong những bộ phim có quy mô đầu tư lớn nhất của điện ảnh quân đội trong những năm gần đây.

Phiên thảo luận thứ hai đặc biệt gây chú ý khi đi sâu vào khả năng ứng dụng AI, virtual production - Ảnh: Tiểu Vũ

Bà Huyền nói: “Trong điện ảnh quân đội, không chỉ riêng phim Mưa đỏ mà hầu hết các tác phẩm phim truyện và phim tài liệu đều đã ứng dụng công nghệ từ nhiều năm nay. Với Mưa đỏ, mức độ áp dụng công nghệ cao hơn vì đây là một trong những dự án có quy mô đầu tư lớn nhất của ngành quân đội trong thời gian gần đây. Phim sử dụng các phương pháp kỹ thuật hiện đại như CGI, PSX và nhiều giải pháp điện ảnh khác để tái hiện những cảnh quay mà đời thực không thể thực hiện được”.

Với bà, công nghệ là công cụ giúp người làm phim tiến gần hơn đến hình dung sáng tạo, nhưng không bao giờ thay thế được cảm xúc hay bản lĩnh cá nhân. Bà Đặng Thái Huyền nhấn mạnh: “Tuy vậy, theo tôi, công nghệ chỉ là một công cụ hỗ trợ để bộ phim trở nên trọn vẹn hơn. Tôi dùng từ trọn vẹn bởi vì sự thăng hoa của tác phẩm còn tùy thuộc vào cảm xúc, trải nghiệm và cá tính sáng tạo của người làm phim. Công nghệ không thể thay thế những yếu tố mang tính con người”.

Đạo diễn Đặng Thái Huyền cho biết công nghệ đã được ứng dụng từ nhiều năm qua trong điện ảnh QĐND

Trong chia sẻ tiếp theo, quan điểm này được làm rõ hơn: “Việc chúng ta áp dụng công nghệ trong sáng tạo điện ảnh là cần thiết và đúng hướng. Khi được sử dụng hợp lý, công nghệ giúp mở rộng biên độ sáng tạo, giúp hình ảnh điện ảnh giàu chiều sâu hơn, giúp khán giả có trải nghiệm trọn vẹn hơn và cho phép chúng ta tái hiện những điều mà thực tế không thể làm được. Tôi xem công nghệ như một công cụ có bản sắc, khi đặt vào tay người làm phim, nó có thể khắc họa cảm xúc, nâng đỡ ý nghĩa và thể hiện bản lĩnh của người sáng tạo”.

Video chia sẻ của NSƯT Đặng Thái Huyền:

Video chia sẻ của NSƯT Đặng Thái Huyền tại hội thảo - Tiểu Vũ (thực hiện)

Công nghệ và khả năng tái hiện lịch sử

Ở góc nhìn mang tính kỹ thuật, ông Hàng Minh Lợi - nhà sáng lập Lumination đưa ra phân tích sâu về khả năng mô phỏng và tái dựng các bối cảnh lịch sử bằng virtual production và AI. Ông Lợi cho rằng nhiều bối cảnh của Việt Nam trong quá khứ đã biến mất hoàn toàn, chỉ còn lại qua lời kể của sử gia, qua ghi chép dân tộc học hoặc các tư liệu lịch sử rời rạc. Điều này khiến việc tái dựng bằng phương pháp truyền thống gần như bất khả thi.

Ông Lợi chia sẻ: “Đối với điện ảnh Việt Nam thì có những cảnh xưa hoặc những bối cảnh mà hình ảnh không còn nữa, mình chỉ biết qua lời kể hoặc qua các tư liệu lịch sử và ghi chép nghiên cứu còn lại. Làm sao để tái hiện những cảnh đó? Chính là nhờ công nghệ virtual production. Ví dụ bây giờ một nhà làm phim tới và hỏi là họ muốn có hình ảnh người lính thế kỷ mười bảy ở Hội An, hay những khung cảnh tương tự, thì trước giờ mình chỉ dựa vào tư liệu nghiên cứu để hình dung. Nhưng với công nghệ AI, có thể dựng lại để các anh chị có được hình dung về phong cảnh thời xưa như thế nào”.

Ông Hàng Minh Lợi - nhà sáng lập Lumination chia sẻ về công nghệ làm phim

Từ ví dụ này, nhà sáng lập Lumination cho thấy virtual production chính là kỹ thuật tạo dựng bối cảnh bằng hình ảnh số theo thời gian thực, cho phép đoàn phim nhìn thấy toàn bộ khung cảnh ngay trên trường quay mà không cần dựng thật. Công nghệ này giúp tái tạo chính xác những không gian đã mất, từ ánh sáng, kiến trúc đến cấu trúc cảnh quan và các chi tiết mà đời thực không thể phục dựng. Đồng thời, virtual production còn có khả năng kết hợp nhiều nguồn tư liệu rời rạc như nghiên cứu dân tộc học, thư tịch cổ, ghi chép lịch sử hay kết quả phục dựng khảo cổ thành một hình ảnh thống nhất, giảm tối đa khoảng trống trong trí tưởng tượng của người làm phim.

Video ông Hàng Minh Lợi - nhà sáng lập Lumination chia sẻ về công nghệ làm phim - Tiểu Vũ (thực hiện)

Không dừng lại ở hình ảnh, anh còn nhấn mạnh vai trò của công nghệ trong việc tái hiện âm thanh và bản sắc văn hóa. Việt Nam có năm mươi bốn dân tộc với hệ thống ngôn ngữ đa dạng. Ông Lợi nói: “Việt Nam có năm mươi bốn dân tộc, hệ ngôn ngữ và giọng nói vô cùng phong phú như Kinh, M Nông, Ê Đê. Việc xây dựng mô hình giọng nói và ngữ âm đặc trưng cho từng cộng đồng không chỉ giúp bảo tồn văn hóa mà còn tạo nền tảng để phục vụ sản xuất phim trong tương lai”.

Nhân vật được tạo hoàn toàn bằng AI để thay thế Thùy Tiên trong phim Chốt đơn do Lumination thực hiện - Ảnh: NSX

Từ phân tích này có thể thấy công nghệ không chỉ dựng lại bối cảnh mà còn phục dựng lớp âm thanh của quá khứ. Khi tái hiện một người lính thế kỷ mười bảy chẳng hạn, không chỉ cần đúng trang phục hay kiến trúc thời đại mà còn phải khôi phục giọng nói, âm sắc và nhịp điệu ngôn ngữ đặc trưng của cộng đồng mà nhân vật thuộc về. Chính những yếu tố tưởng chừng nhỏ này tạo nên chiều sâu cảm xúc và tăng tính thuyết phục cho không gian lịch sử, giúp khán giả cảm nhận trọn vẹn hơn tinh thần của thời đại được tái dựng.

Giảm chi phí, tối ưu sản xuất và mở rộng không gian sáng tạo

Một trong những phát biểu mạnh nhất của ông Hàng Minh Lợi đến từ ví dụ, về chi phí sản xuất, cho thấy công nghệ có thể tạo nên sự thay đổi đáng kể cho quá trình sản xuất phim tại Việt Nam. Ông nói: “Hãy kiên nhẫn với những nhà công nghệ mới. Khi các anh chị làm một cảnh mưa hai trăm hoặc ba trăm triệu đồng, nhưng nếu kiên nhẫn đầu tư vào công nghệ, chỉ trong vài tháng thôi là có thể làm được cảnh mưa đó với chi phí chỉ vài chục triệu đồng”.

Câu nói này cho thấy công nghệ không chỉ mở rộng biên độ sáng tạo mà còn là giải pháp kinh tế cho những đoàn phim có ngân sách hạn chế. Rất nhiều cảnh khó, cảnh tổ chức phức tạp hoặc tái dựng lịch sử có thể được xử lý bằng virtual production và AI mà không cần dựng trường quay tốn kém.

Hội thảo nhận được sự quan tâm của báo giới TP.HCM - Ảnh: Tiểu Vũ

Khi công nghệ trở thành ngôn ngữ sáng tạo mới

Khi đặt hai quan điểm cạnh nhau, một bức tranh đầy đủ hơn về tương lai điện ảnh Việt Nam hiện ra: công nghệ không thay thế người làm phim, nhưng là cánh tay mở rộng trí tưởng tượng, là chất liệu mới của sáng tạo và là động lực để ngành điện ảnh bước vào quỹ đạo phát triển dài hạn.

Trong phần chia sẻ khi hội thảo khép lại, Thứ trưởng Bộ VHTT - DL Tạ Quang Đông nhấn mạnh định hướng nhất quán của ngành: phát triển điện ảnh phải đi đôi với gìn giữ bản sắc văn hóa, đồng thời chủ động nắm bắt các thành tựu công nghệ để nâng chất lượng sáng tạo và năng lực sản xuất. Ông cho rằng đây là điều kiện để hình thành một môi trường điện ảnh hiện đại, nơi các nhà làm phim, doanh nghiệp công nghệ và hệ thống đào tạo có thể kết nối chặt chẽ hơn, tạo nền tảng cho những bước tiến bền vững trong ba đến năm năm tới.

Thông điệp này khép lại hội thảo bằng một tinh thần lạc quan: con đường của điện ảnh Việt Nam trong kỷ nguyên mới sẽ được định hình bởi cả bản lĩnh sáng tạo của con người lẫn khả năng thích ứng với công nghệ. Ở điểm giao nhau ấy, những trăn trở của đạo diễn NSƯT Đặng Thái Huyền và tầm nhìn công nghệ của nhà sáng tạo Hàng Minh Lợi không chỉ bổ sung cho nhau, mà còn phác họa một tương lai nơi điện ảnh Việt có thể đi xa hơn bằng chính sức mạnh của trí tưởng tượng, của tri thức và của những giá trị văn hóa đã làm nên nền tảng của ngành.

Tiểu Vũ