Sức sống từ thôn xóm

Bà con tổ dân phố Nà Nàng, phường Bắc Kạn, biểu diễn đàn Tính, hát Then tại Ngày hội Đại đoàn kết toàn dân tộc. Ảnh T.L

Quan sát sinh hoạt thường ngày ở các thôn, xóm, chúng ta dễ dàng thấy rõ mạch văn hóa đang được duy trì bằng những hình thức gần gũi, quen thuộc. Chiều xuống, tối lên, sân nhà văn hóa lại vang tiếng bóng chuyền hơi, tiếng nhạc tập múa, tiếng hô của các nhóm dưỡng sinh.

Giữa không gian làng quê, những câu dân ca, tiếng nhạc cụ dân tộc được cất lên tự nhiên, không theo kịch bản, càng không nhằm phô diễn, mà xuất phát từ nhu cầu tinh thần chính đáng của người dân.

Từ những buổi sinh hoạt bình dị ấy, di sản văn hóa phi vật thể được nuôi dưỡng qua chính sự tham gia tự nhiên của người dân, tạo nên sức sống mà không một hình thức trưng bày nào có thể thay thế.

Nhờ được thực hành đều đặn, việc bảo tồn di sản tại cơ sở mang tính thực chất hơn, đồng thời cho thấy, nghệ thuật truyền thống tồn tại không phải qua những chương trình lớn, mà qua ký ức, giọng hát, nhịp phách và sự gắn bó của người dân bình thường. Đây cũng là thước đo đáng tin cậy nhất cho thấy di sản vẫn đang sống trong đời sống hằng ngày chứ không phải chỉ tồn tại theo mùa lễ hội.

Tuy vậy, trên thực tế nhiều CLB vẫn gặp không ít khó khăn như thiếu trang thiết bị, thiếu kinh phí mua nhạc cụ, phục trang; thiếu người hướng dẫn có chuyên môn; lịch sinh hoạt khi đều, khi gián đoạn. Đây là tình trạng khá phổ biến ở nhiều địa phương.

Dẫu thế, phần lớn CLB vẫn cố gắng duy trì hoạt động, tạo không gian giao lưu cho người dân, giữ nhịp sinh hoạt văn hóa và truyền lại các loại hình nghệ thuật dân gian cho lớp trẻ. Tất nhiên, khi có thêm nguồn lực hỗ trợ phù hợp, chất lượng hoạt động sẽ được nâng lên, giá trị văn hóa cũng lan tỏa rộng hơn.

Một đời sống văn hóa cơ sở có sức sống giúp cộng đồng duy trì sự gắn kết và có điểm tựa tinh thần trong bối cảnh xã hội thay đổi nhanh. Thôn, xóm là nơi cư trú, đồng thời cũng là không gian kết nối con người, lưu giữ ký ức và hình thành nếp sống.

Sự phát triển của các CLB văn nghệ, thể thao vì vậy mang ý nghĩa vượt lên hoạt động giải trí, trở thành cách cộng đồng giữ gìn bản sắc và nuôi dưỡng đời sống tinh thần.

744 CLB văn nghệ ở thôn, xóm là 744 dòng chảy văn hóa hiện diện trong đời sống hằng ngày. Mỗi nơi một sắc thái, một cách tổ chức, nhưng tất cả đều góp phần giữ cho bản sắc truyền thống đứng vững trong cộng đồng, không bị mờ đi trước nhịp đổi thay của thời đại.

Giữ gìn di sản không đòi hỏi những công trình lớn. Di sản sống được khi cộng đồng trân trọng, duy trì và thực hành mỗi ngày. Một cộng đồng có văn hóa làm điểm tựa luôn tạo được nền tảng vững vàng cho sự phát triển lâu dài.

Tĩnh Nguyên