Tranh cãi quanh máy gia tốc hạt lớn và mạnh nhất thế giới Thứ năm, 17/4/2025, 05:00 (GMT+7) Dự án xây dựng máy gia tốc hạt hình tròn lớn nhất thế giới tại biên giới Thụy Sĩ - Pháp đang gây chia rẽ trong cộng đồng khoa học do kinh phí khổng lồ và thách thức về công nghệ. Máy gia tốc hạt lớn ở CERN. Ảnh: CERN Các nhà khoa học đang tinh chỉnh kế hoạch xây dựng máy gia tốc hạt lớn nhất thế giới tại khu vực bên dưới biên giới giữa Thụy Sĩ và Pháp. Dự án trị giá hơn 30 tỷ USD này sẽ khoan một đường hầm hình tròn dài 91 km, trong đó các hạt hạ nguyên tử được tăng tốc gần bằng tốc độ ánh sáng và va chạm với nhau. Từ những mảnh vỡ hạt nhân, giới nhà khoa học hy vọng sẽ tìm ra manh mối giúp hiểu rõ hơn về cấu tạo chi tiết của vũ trụ.Đây là một dự án cực kỳ tham vọng. Tuy nhiên, dự án cũng đối mặt với nhiều tranh cãi. Nhiều nhà khoa học lo ngại rằng Máy gia tốc Vòng tròn Tương lai (FCC) có thể tiêu tốn ngân sách cho ngành vật lý hạ nguyên tử trong nhiều thập kỷ, làm cạn kiệt nguồn tài nguyên cho nhiều nghiên cứu mới đầy tiềm năng khác. Một số ý kiến cho rằng, dự án đang bị áp đặt lên các nhà vật lý bởi quan chức cấp cao tại Tổ chức Nghiên cứu Hạt nhân châu Âu (CERN) mà không có sự tư vấn đầy đủ từ cộng đồng nghiên cứu.Những cuộc tranh luận khiến tạp chí Nature cảnh báo "một cuộc chiến đang diễn ra về tương lai của vật lý hạt". Theo phân tích từ ý kiến của hàng chục nhà vật lý hàng đầu, nhiều người chỉ trích đề xuất xây dựng máy gia tốc và lo ngại nó có thể gây chia rẽ nguy hiểm giữa các nhóm nghiên cứu.Theo CERN, FCC mang lại cơ hội độc đáo để khám phá không gian, thời gian và vật chất. Kế hoạch nhận được sự ủng hộ của nhiều nhà vật lý cao cấp và được Tổng Giám đốc hiện tại của CERN, Fabiola Gianotti, tích cực thúc đẩy cùng với Mark Thomson, người sẽ kế nhiệm bà vào tháng 1/2026. "Nếu được thông qua, FCC sẽ trở thành công cụ mạnh mẽ nhất từng được xây dựng để nghiên cứu các quy luật tự nhiên ở mức độ cơ bản nhất", Gianotti chia sẻ với Nature.Kể từ khi thành lập vào năm 1954 tại Geneva, CERN trở thành ví dụ điển hình về hợp tác khoa học quốc tế hiệu quả và tạo dựng danh tiếng nhờ những nghiên cứu hàng đầu thế giới trong nhiều thập kỷ. Máy gia tốc hạt lớn (LHC) của CERN, hiện nay là cỗ máy lớn nhất thế giới, hé lộ sự tồn tại của hạt Higgs vào năm 2012. Đây là bằng chứng trực tiếp đầu tiên cho thấy trường Higgs tồn tại khắp vũ trụ, chịu trách nhiệm đem đến khối lượng cho các hạt cơ bản khác nhau.Tuy nhiên, dự kiến LHC sẽ đóng cửa vào năm 2040 và nhiều bí ẩn về cấu trúc vũ trụ chưa được giải đáp. Những bí ẩn vẫn tồn tại bao gồm bản chất của vật chất tối khi sự tồn tại của nó chỉ được suy ra từ ảnh hưởng lực hấp dẫn của nó tới các thiên hà nhưng cấu tạo chính xác thì chưa biết rõ.Để khắc phục vấn đề, CERN đề xuất xây dựng máy gia tốc mới lớn và mạnh hơn hẳn so với LHC. Dự án sẽ được xây dựng theo hai giai đoạn: giai đoạn đầu tiên sẽ tạo ra một số lượng lớn hạt Higgs nhằm hiểu rõ vai trò chủ chốt của chúng khi tác động tới những lực cơ bản khác và sẽ hoạt động vào khoảng năm 2040. Sau vài thập kỷ, mục đích của dự án sẽ chuyển sang va chạm proton ở năng lượng cực cao để thu thập dữ liệu mới về vũ trụ. Phiên bản này sẽ bắt đầu hoạt động năm 2070.Tuy nhiên, công nghệ để tăng tốc proton ở năng lượng chưa từng có cho FCC hiện vẫn chưa tồn tại. Theo giả định, công nghệ này sẽ được phát triển trong vòng 40 năm tới. Giả định như vậy khiến một số nhà khoa học lo ngại FCC sẽ tốn kém đến mức độc chiếm kinh phí dành cho vật lý hạt trong hàng thập kỷ và làm giảm sự phát triển của các công nghệ khác.Thay vào đó, một số nhà nghiên cứu đề xuất sử dụng máy gia tốc tuyến tính bắn các hạt theo đường thẳng, có thể rẻ hơn và linh hoạt hơn so với máy gia tốc vòng tròn. Jenny List từ trung tâm máy gia tốc DESY tại Hamburg, Đức, ủng hộ quan điểm này. "Có những công nghệ khác trên đà phát triển có thể dùng để tăng tốc hạt như proton mà không cần đến nam châm hoặc đường hầm khổng lồ", List nhấn mạnh.Nếu FCC được phê duyệt, nó có thể làm treo nguồn quỹ trong nhiều thập kỷ và định hình hướng đi của ngành vật lý hạt trong phần lớn thế kỷ.An Khang (Theo Guardian) Link bài viết: https://vnexpress.net/Tranh-cai-quanh-may-gia-toc-hat-lon-va-manh-nhat-the-gioi-4873950.html Facebook Google Tweet Danh mục tin tức Tin tức liên quan Blue Origin phát triển tên lửa đẩy hạng siêu nặng Blue Origin hôm 20/11 tiết lộ mẫu tên lửa mới New Glenn 9x4 với kích thước và sức chở lớn, có thể cạnh tranh với Starship của SpaceX. Trung Quốc xây đảo nhân tạo nổi chịu được vụ nổ hạt nhân Trung Quốc đang xây cơ sở nghiên cứu khoa học khổng lồ nặng 78.000 tấn, có thiết kế hai thân bán chìm, dự kiến hoạt động năm 2028. Phó chủ tịch Huawei khoe ảnh chụp từ điện thoại chưa ra mắt Phó chủ tịch Huawei đăng loạt ảnh chụp bằng các smartphone thuộc dòng Mate 80 dự kiến ra mắt tuần sau. Mở hộp MacBook Pro 14 inch dùng chip M5 MacBook Pro 14 inch mới giữ nguyên kiểu dáng nhưng nâng cấp chip M5 xử lý AI mạnh hơn, tăng tốc bộ nhớ RAM, SSD cùng thời lượng pin 24 tiếng. Loạt máy lọc nước với công nghệ hydrogen ion kiềm Số bình chọn thứ 9 của Sản phẩm tôi yêu 2025 là cuộc cạnh tranh của 5 mẫu máy lọc nước có công nghệ hydrogen ion kiềm, giá từ 8,6 triệu đến 16,9 triệu đồng. Huawei mở rộng mạng lưới chip AI, giảm phụ thuộc công nghệ Mỹ Dòng chip AI của Huawei và mạng lưới nhà cung cấp nội địa được đánh giá trở thành xương sống trong nỗ lực xây dựng hệ sinh thái bán dẫn tại Trung Quốc. Robot hình người làm việc trong nhà máy ôtô 'nghỉ hưu' Sau 11 tháng làm việc trong nhà máy BMW tại Spartanburg, robot hình người Figure 02 chính thức được thông báo nghỉ việc. Nhà khoa học Việt - Nga thu thập gần 100 mẫu trầm tích Biển Đông Hơn 30 nhà khoa học Việt - Nga làm việc 24/7 suốt một tháng trên Biển Đông, thu gần 100 mẫu trầm tích biển sâu, ghi nhận nhiều dị thường địa hóa phục vụ nghiên cứu khoáng sản và biến động địa chất. Chủ tịch Quốc hội Hàn Quốc đề xuất Việt Nam hợp tác nghiên cứu AI, lượng tử Chủ tịch Quốc hội Hàn Quốc Woo Won Shik cho rằng, hợp tác khoa học công nghệ giữa hai nước cần đi vào các lĩnh vực cụ thể như AI, lượng tử, thúc đẩy nghiên cứu chung. 'Muốn tự chủ công nghệ, phải ưu đãi mạnh cho sản phẩm chiến lược' Đại biểu Trần Anh Tuấn cho rằng sản phẩm công nghệ chiến lược quyết định năng lực tự chủ công nghệ quốc gia nhưng rủi ro lớn, cần ưu đãi đủ mạnh để doanh nghiệp dám đầu tư. Mở cổng bình chọn Sơ loại Tech Awards 2025 Chương trình Bình chọn Công nghệ xuất sắc - Tech Awards 2025 chính thức diễn ra từ ngày 20/11 với 16 hạng mục, trong đó một số hạng mục mới. Tạo chữ trong ảnh - thách thức của AI vừa được Google giải quyết Google ra mắt công cụ Nano Banana Pro nâng cấp khả năng tạo chữ chính xác, hỗ trợ làm đồ họa, sơ đồ, điều mà các mô hình AI khác chưa làm được. Hai nền tảng theo dõi mưa lũ, ứng cứu người dân của kỹ sư Việt Hai nhóm kỹ sư trẻ của Việt Nam phát triển các công cụ trực tuyến giúp người dân theo dõi mưa lũ, gửi tín hiệu kêu cứu theo thời gian thực. ChatGPT triển khai tính năng chat nhóm trên toàn cầu Tính năng chat nhóm với tối đa 20 thành viên được OpenAI triển khai cho gói Free, Go, Plus, Pro để người dùng có thể tương tác với nhau và với ChatGPT. Phát triển trí tuệ nhân tạo 'vì con người' Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho biết dự thảo Luật Trí tuệ nhân tạo có nguyên tắc xuyên suốt là phát triển vì con người, lấy con người làm trung tâm. Xem tất cả