Trong số các loại hạt dinh dưỡng, đậu răng ngựa nổi bật bởi sự đa dạng về giá trị sử dụng và lợi ích sức khỏe. Ngoài việc là nguyên liệu cho nhiều món ăn ngon, loại đậu này còn được nghiên cứu như một thực phẩm hỗ trợ phòng ngừa bệnh tật và cải thiện thể chất.

Vậy đậu răng ngựa có nguồn gốc từ đâu, thành phần dinh dưỡng ra sao và tại sao lại được khuyến khích đưa vào chế độ ăn hằng ngày?

Đậu răng ngựa là gì?

Đậu răng ngựa còn có tên gọi khác là đậu tằm, tàu khê, fava bean hoặc đậu người Mèo. Đây là loại cây thuộc họ đậu, có nguồn gốc từ Bắc Phi và Tây Nam Á, hiện được trồng rộng rãi ở nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam.

Hạt đậu răng ngựa có hình dẹt, lớp vỏ dày, khi nấu lên có vị bùi, ngậy và dễ kết hợp trong nhiều món ăn. Ngoài giá trị ẩm thực, loại đậu này còn được nghiên cứu trong lĩnh vực y học nhờ chứa hợp chất L-dopa, tiền chất của dopamine, rất hữu ích trong hỗ trợ điều trị bệnh Parkinson.

Giá trị dinh dưỡng của đậu răng ngựa

Thành phần dinh dưỡng cơ bản:

Một khẩu phần khoảng 170 gram đậu răng ngựa nấu chín cung cấp:

• 187 calo năng lượng
• 33g carbohydrate
• 13g protein thực vật
• 9g chất xơ
• Dưới 1g chất béo

Ngoài ra, loại đậu này còn chứa nhiều dưỡng chất thiết yếu:

• Folate: 40% nhu cầu hằng ngày
• Mangan: 36%
• Đồng: 22%
• Phốt pho: 21%
• Magiê: 18%
• Sắt: 14%
• Kali: 13%
• Kẽm: 11%

Vai trò dinh dưỡng

Hàm lượng protein thực vật cao giúp đậu răng ngựa trở thành nguồn bổ sung thay thế thịt trong chế độ ăn chay của nhiều người. Chất xơ hỗ trợ tiêu hóa và kiểm soát đường huyết, trong khi folate, sắt và mangan lại đặc biệt quan trọng cho sự phát triển của thai nhi và sức khỏe xương khớp.

Lợi ích sức khỏe của đậu răng ngựa

Hỗ trợ điều trị Parkinson

Đậu răng ngựa chứa L-dopa, hợp chất chuyển hóa thành dopamine trong não, góp phần giảm triệu chứng run tay, cứng cơ và rối loạn vận động ở bệnh nhân Parkinson.

Ngăn ngừa dị tật bẩm sinh

Phụ nữ mang thai cần nhiều folate để thai nhi phát triển hệ thần kinh và cơ quan khỏe mạnh. Với khả năng cung cấp 40% folate mỗi ngày, đậu răng ngựa là lựa chọn dinh dưỡng nên có trong khẩu phần.

Bảo vệ xương và phòng loãng xương

Lượng mangan dồi dào trong đậu răng ngựa giúp duy trì mật độ xương, giảm nguy cơ thoái hóa xương khớp ở người cao tuổi.

Tăng cường hệ miễn dịch

Nhờ chứa nhiều hợp chất chống oxy hóa, vitamin và khoáng chất, loại đậu này giúp nâng cao sức đề kháng, bảo vệ cơ thể trước tác động của vi khuẩn, virus.

Cải thiện tình trạng thiếu máu

Hàm lượng sắt trong đậu răng ngựa hỗ trợ sản xuất hemoglobin và hồng cầu, từ đó giúp cải thiện triệu chứng thiếu máu, mệt mỏi.

Ổn định tiêu hóa và kiểm soát cân nặng

Chất xơ hòa tan giúp giảm cholesterol, hạ đường huyết, trong khi chất xơ không hòa tan thúc đẩy nhu động ruột, phòng ngừa táo bón.

Ngăn ngừa cao huyết áp

Kali và magie trong đậu giúp thư giãn mạch máu, duy trì huyết áp ổn định, giảm áp lực lên hệ tim mạch.

Các món ăn chế biến từ đậu răng ngựa

Đậu răng ngựa luộc

Cách chế biến đơn giản, giữ nguyên vị ngọt bùi tự nhiên. Chỉ cần luộc chín, thêm chút muối hoặc gia vị là có ngay món ăn vặt giàu dinh dưỡng.

Cháo đậu răng ngựa

Kết hợp cùng gạo tẻ hoặc gạo lứt, nấu thành cháo mềm mịn, thích hợp cho người già, trẻ nhỏ hoặc người đang hồi phục sức khỏe.

Đậu răng ngựa xào thịt

Sự kết hợp giữa hạt đậu bùi béo và thịt heo hoặc thịt gà tạo nên món ăn thơm ngon, cung cấp đầy đủ dưỡng chất.

Bánh làm từ bột đậu răng ngựa

Ở một số quốc gia, bột nghiền từ loại đậu này được dùng làm bánh mì, bánh nướng hoặc kết hợp cùng ngũ cốc khác.

Ứng dụng đậu răng ngựa trong đời sống

Ứng dụng trong ẩm thực

Đậu răng ngựa có thể nấu chín, xào, nghiền thành bột, làm nhân bánh hoặc chế biến thành đồ ăn vặt.

Ứng dụng trong nông nghiệp

Cây đậu răng ngựa có khả năng cải tạo đất nhờ vi khuẩn cố định đạm ở rễ, giúp tăng độ phì nhiêu cho đất trồng.

Ứng dụng trong y học

Một số nghiên cứu cho thấy chiết xuất từ đậu răng ngựa được dùng trong sản xuất dược phẩm hỗ trợ điều trị rối loạn vận động.

Lưu ý khi sử dụng đậu răng ngựa

Nguy cơ thiếu men G6PD

Người mắc bệnh thiếu men G6PD (Favism) có thể bị thiếu máu tán huyết sau khi ăn đậu răng ngựa. Vì vậy, nhóm đối tượng này cần tránh sử dụng đậu răng ngựa.

Cách chế biến an toàn

Đậu răng ngựa cần được nấu chín kỹ trước khi ăn để loại bỏ lectin, một chất có thể gây rối loạn tiêu hóa nếu sử dụng sống.

Lượng dùng hợp lý

Mỗi tuần chỉ nên dùng 2–3 lần, kết hợp cùng các loại đậu và ngũ cốc khác để cân bằng dinh dưỡng.

Tác dụng của đậu răng ngựa trong y học cổ truyền

Trong y học cổ truyền, đậu răng ngựa được ghi nhận là loại thực phẩm  kiêm dược liệu có khả năng bổ dưỡng khí huyết, lợi tiểu và hỗ trợ hệ tiêu hóa. Một số tài liệu cho rằng loại đậu này có thể giúp giảm tình trạng phù nề nhờ đặc tính lợi tiểu nhẹ, đồng thời bổ sung dưỡng chất cho cơ thể suy nhược.

Đậu thường được nấu chung với gạo để làm cháo, hoặc hầm với xương tạo thành món ăn vừa ngon miệng vừa có tác dụng bồi bổ. Tuy nhiên, việc sử dụng trong điều trị cần có sự hướng dẫn từ thầy thuốc, vì đậu răng ngựa có thể gây phản ứng bất lợi cho người có cơ địa đặc biệt. Đây là minh chứng cho thấy loại hạt dân dã này còn được ứng dụng trong việc chăm sóc sức khỏe truyền thống.

Vai trò của đậu răng ngựa trong chế độ ăn chay

Với hàm lượng protein thực vật cao, đậu răng ngựa là nguyên liệu lý tưởng để bổ sung vào chế độ ăn chay. Chỉ một khẩu phần nhỏ cũng có thể cung cấp lượng đạm cần thiết cho cơ thể, thay thế các nguồn động vật.

Người ăn chay có thể sử dụng đậu răng ngựa trong nhiều món như súp, salad, bánh nướng hay làm nhân bánh bao. Nhờ chứa folate, sắt và mangan, loại đậu này còn giúp ngăn ngừa thiếu máu – tình trạng thường gặp ở người ăn chay trường.

Đặc biệt, chất xơ trong đậu mang đến cảm giác no lâu, hỗ trợ kiểm soát cân nặng hiệu quả. Đây là lý do đậu răng ngựa ngày càng được các đầu bếp chay ưa chuộng để sáng tạo món ăn vừa dinh dưỡng vừa hấp dẫn.

Đậu răng ngựa và tác động đến môi trường

Ngoài việc có lợi cho sức khỏe, đậu răng ngựa còn mang lại tác động tích cực đến môi trường. Giống như nhiều loại cây họ đậu khác, rễ của đậu răng ngựa có khả năng cố định đạm tự nhiên từ không khí, làm giàu dưỡng chất cho đất trồng. Việc luân canh hoặc trồng xen đậu răng ngựa giúp giảm nhu cầu sử dụng phân bón hóa học, từ đó hạn chế ô nhiễm đất và nguồn nước.

Ngoài ra, cây đậu phát triển khá nhanh, ít cần chăm sóc cầu kỳ, phù hợp với mô hình nông nghiệp bền vững. Việc mở rộng diện tích trồng đậu răng ngựa đem lại nguồn thực phẩm dồi dào và còn góp phần bảo vệ môi trường sinh thái. Đây là điểm cộng lớn khiến loại đậu này được nhiều quốc gia khuyến khích sản xuất.

Tạm kết

Qua những phân tích trên, có thể thấy đậu răng ngựa giàu dinh dưỡng và còn mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe, từ hỗ trợ tiêu hóa, phòng ngừa thiếu máu cho đến bảo vệ xương và tim mạch. Đây là thực phẩm xứng đáng xuất hiện thường xuyên trong bữa ăn hằng ngày của gia đình bạn.

Để sáng tạo những món ăn từ đậu răng ngựa một cách nhanh chóng, bạn có thể tham khảo các mẫu nồi hiện đại tại FPT Shop, giải pháp tiện lợi giúp chế biến món ăn thơm ngon và giữ trọn dinh dưỡng.