Young Liu và cuộc chuyển giao quyền lực lớn nhất tại Foxconn

Young Liu đã tái định hình Foxconn

Từ “cái bóng khổng lồ” của Terry Gou đến nhiệm vụ tái tạo Foxconn

Khi Terry Gou rời ghế Chủ tịch kiêm CEO Foxconn năm 2019 để bước vào chính trường Đài Loan. Ông để lại một khoảng trống mà không ai dễ dàng lấp đầy. Trong 45 năm, Gou đã biến một xưởng linh kiện nhỏ thành nhà lắp ráp điện tử lớn nhất thế giới. Tuyển gần 1 triệu lao động và trở thành trụ cột trong chuỗi cung ứng toàn cầu của Apple.

Young Liu – khi đó 63 tuổi – tiếp quản trong bối cảnh Foxconn phụ thuộc nặng vào iPhone, vào Apple và vào hệ sinh thái sản xuất đặt gần như toàn bộ tại Trung Quốc. Nhưng chỉ sau 6 năm, ông đã để lại dấu ấn rõ rệt: Trải rộng mạng lưới nhà máy ra toàn cầu, giảm phụ thuộc vào một khách hàng và xây dựng một Foxconn biết vận hành bằng hệ thống thay vì dựa vào “bản lĩnh cá nhân của nhà sáng lập”.

Liu từng nói: “Nhà sáng lập thường vận hành công ty như một vở diễn một người. Nhưng với quản trị chuyên nghiệp, chúng tôi phải tạo ra một cấu trúc có thể truyền lại cho thế hệ kế nhiệm. Đó mới là sự bền vững”.

Giờ đây Liu đã 69 tuổi, bằng đúng tuổi Gou khi ông rời nhiệm sở. Nhưng các nhà phân tích, nhân viên cũ và mới đều đánh giá ông đã đặt nền móng vững chắc cho tương lai Foxconn. Niềm tin của giới đầu tư cũng tăng mạnh. Cổ phiếu Hon Hai đã tăng gấp ba, kể từ khi Liu lên lãnh đạo. Đặc biệt, sau khi ông xoay trục sang công nghệ AI và liên minh chặt chẽ với Nvidia - cái tên được săn đón nhất thị trường hiện nay.

Xoay trục toàn diện: đa dạng hóa chuỗi cung ứng và bước rẽ sang AI

Liu vốn không xa lạ với tinh thần khởi nghiệp. Ông từng lập ba công ty, bán một trong số đó cho Foxconn rồi làm trợ lý đặc biệt cho Gou. Gia nhập Foxconn năm 2007, ông kinh qua nhiều nhiệm vụ quan trọng: Sản xuất iPad đời đầu, xây dựng mảng bán dẫn, rồi ngồi ghế hội đồng quản trị của Sharp, sau thương vụ thâu tóm.

Nhưng năm 2019, thử thách lớn nhất mới thực sự bắt đầu. Doanh số smartphone toàn cầu suy giảm; Apple đẩy mạnh hợp tác với Luxshare – đối thủ giá rẻ từ Trung Quốc; Mỹ siết Huawei – một khách hàng lớn khác của Foxconn; căng thẳng Washington–Bắc Kinh làm đứt đoạn các mắt xích công nghệ.

Khi COVID-19 bùng phát, hơn 80% năng lực sản xuất của Foxconn nằm ở Trung Quốc, buộc Liu phải đối mặt với bài toán gần như bất khả thi: Giữ vận hành cho những đại công xưởng hàng trăm nghìn người trong điều kiện phong tỏa. Đỉnh điểm là sự cố tại “thành phố iPhone” ở Trịnh Châu năm 2022, gây chậm trễ nghiêm trọng chuỗi cung ứng toàn cầu.

Nhưng khủng hoảng cũng tạo động lực để Liu đẩy nhanh “cuộc đại chuyển dịch”.

Trong 4 năm, Foxconn đã mở rộng mạng lưới cơ sở sản xuất – R&D – văn phòng lên 233 địa điểm, tăng 70%; giảm tỷ trọng năng lực sản xuất tại Trung Quốc xuống còn 65%; bứt phá mạnh tại Ấn Độ, Việt Nam, Mexico và Mỹ; chuẩn bị mở nhà máy tại Saudi Arabia để sản xuất thiết bị sạc cho xe điện.

Điều này không chỉ giúp Foxconn tránh rủi ro địa chính trị mà còn giảm chi phí do lương công nhân Trung Quốc tăng và phù hợp với yêu cầu nội địa hóa sản xuất của các thị trường lớn.

Bước ngoặt lớn nhất chính là đặt cược vào AI. Doanh thu từ máy chủ AI vượt mảng iPhone từ quý II/2024 và đã đạt hơn 1 nghìn tỉ Đài tệ (32 tỉ USD). Liu dự đoán sản lượng sẽ tăng gấp đôi vào 2026.

Foxconn không chỉ lắp ráp mà còn tự sản xuất bo mạch, linh kiện tản nhiệt, quạt, dây kết nối – chiếm gần nửa giá trị mỗi máy chủ. Việc hợp tác chặt chẽ với Nvidia càng giúp Foxconn ở vị trí mà các đối thủ Mỹ lẫn Đài Loan khó bắt kịp.

Nhà phân tích Jeff Pu nhận định: “Làn sóng AI cho thấy sức mạnh của các tập đoàn có chuỗi tích hợp dọc như Foxconn. Họ đang đi trước nhiều năm”.

Song song, Liu đưa vào Foxconn một phương pháp vận hành mang tính “kỷ luật hệ thống”: thu thập dữ liệu, chia nhỏ vấn đề, lập kế hoạch – thực thi – kiểm tra – hành động. Nhờ đó, các quyết sách không còn phụ thuộc vào cá tính mạnh mẽ của nhà sáng lập mà dựa trên quy trình lặp lại và có thể truyền thừa.

Lãnh đạo mới, văn hóa mới và hướng đi cho kỷ nguyên hậu-smartphone

Nếu Gou nổi tiếng với phong cách “quản trị thép” – vừa quyết đoán vừa khắc nghiệt – thì Liu mang đến tinh thần hợp tác, mềm mại nhưng chặt chẽ. Điều này tạo sự thay đổi không chỉ trong nội bộ mà còn trong mạng lưới nhà cung ứng.

“Nếu như thời Gou là kiểu quản lý người mạnh, áp lực rất lớn”, chuyên gia Chiu Shih-fang nói, “thì Liu đảo ngược điều đó. Ông ấy hợp tác hơn, điều phối tốt hơn, khiến các nhà cung ứng dễ thở hơn nhiều”.

Nhân viên Foxconn cũng cảm nhận rõ sự khác biệt. Các lãnh đạo cấp cao mô tả Liu là người kỷ luật, kiểm soát cảm xúc, suy nghĩ xa nhiều bước và luôn hành xử có tính hệ thống. Một cựu nhân viên nói: “Ông ấy chưa bao giờ quát hay nặng lời với ai. Văn hóa đó ảnh hưởng trực tiếp đến cách tôi làm việc ngày nay”.

Liu còn đưa ra mô hình “CEO luân phiên”: các lãnh đạo từng nhóm kinh doanh thay nhau giữ vai trò CEO trong một năm để mở rộng tầm nhìn và chuẩn bị cho thế hệ kế nhiệm. Đó là điều Gou – một người theo chủ nghĩa cá nhân mạnh – chưa từng thực hiện.

Về chiến lược dài hạn, Liu đặt smartphone sang một bên để hướng đến ba trụ cột: xe điện thông minh, y tế thông minh và robot, dựa trên nền tảng AI – bán dẫn – kết nối thế hệ mới. Gần đây, ông cập nhật mục tiêu thành ba nền tảng: smart manufacturing, smart EVs, smart cities xoay quanh lõi AI.

Dù mảng EV chưa tạo doanh thu lớn, định hướng này cho thấy Foxconn không muốn lặp lại sự phụ thuộc vào một sản phẩm như iPhone. Và với tốc độ tăng vọt của mảng máy chủ AI, Liu hiện là người đưa Foxconn sang một chu kỳ tăng trưởng hoàn toàn mới.

Liu sẽ giữ ghế chủ tịch đến 2028. Ông sống kín tiếng, chỉ được biết đến với niềm đam mê golf. Nhưng trong công việc, ông chú trọng sự phát triển của con người: giao nhiệm vụ khó để rèn luyện nhân tài, kể những câu chuyện nhỏ để truyền cảm hứng đạo đức nghề nghiệp, và luôn khen ngợi thay vì soi lỗi.

Dưới sự lãnh đạo của Young Liu, Foxconn đang mở ra một chương mới: bớt phụ thuộc vào Trung Quốc, thoát khỏi “cái bóng iPhone” và đứng ở trung tâm của cuộc bùng nổ AI. Từ vị trí người kế nhiệm trong muôn vàn hoài nghi, Liu đã tái tạo công ty lắp ráp lớn nhất thế giới thành một cấu trúc linh hoạt, hệ thống hóa và hướng đến tương lai – một Foxconn không chỉ tồn tại sau Gou, mà còn có cơ hội thăng hoa mạnh mẽ hơn.

Bùi Tú