Thị trường chứng khoán: Tăng minh bạch, củng cố niềm tin, kích hoạt dòng vốn quốc tế

Phóng viên Thời báo Tài chính Việt Nam đã có cuộc trao đổi với ông Nguyễn Anh Khoa, Giám đốc Khối Phân tích nghiên cứu Công ty Chứng khoán Agribank xung quanh vấn đề này.

* PV: Ông đánh giá thế nào về việc FTSE Russell chính thức lên kế hoạch phân loại Việt Nam sang thị trường mới nổi thứ cấp từ tháng 9/2026? Thông tin này phản ánh điều gì về những nỗ lực cải cách hạ tầng và thể chế của Bộ Tài chính và Ủy ban Chứng khoán Nhà nước thời gian qua?

Ông Nguyễn Anh Khoa

Ông Nguyễn Anh Khoa: Theo báo cáo gần nhất được FTSE Russell công bố đầu tháng 10/2025, Việt Nam đã được Ủy ban Cố vấn xác nhận đáp ứng đầy đủ các tiêu chí kỹ thuật để được xem xét nâng hạng lên nhóm thị trường mới nổi thứ cấp. Bước tiếp theo trong lộ trình là kỳ đánh giá tháng 3/2026, khi FTSE sẽ rà soát các tiêu chí “ẩn” liên quan đến khả năng kết nối với hệ thống môi giới toàn cầu, mức độ tương thích để sao chép chỉ số và khả năng đáp ứng nhu cầu giao dịch của nhà đầu tư quốc tế.

Việc Việt Nam được FTSE đưa vào lộ trình nâng hạng chính thức là tín hiệu rất tích cực, góp phần củng cố tâm lý nhà đầu tư sau quãng thời gian chờ đợi kéo dài từ năm 2018 đến nay. Điều này phản ánh nỗ lực cải thiện liên tục của cơ quan quản lý trong nhiều năm qua, từ nâng cấp hạ tầng giao dịch, hoàn thiện khung pháp lý, cho tới tăng mức độ minh bạch và chuẩn hóa theo thông lệ quốc tế.

Tuy nhiên, để duy trì triển vọng nâng hạng và thu hút dòng vốn dài hạn, Việt Nam cần tiếp tục giữ vững môi trường kinh tế vĩ mô ổn định, chính sách nhất quán và ít rủi ro can thiệp. Đây là các yếu tố quan trọng giúp củng cố hình ảnh một thị trường an toàn, đáng tin cậy trong mắt nhà đầu tư quốc tế, đồng thời tạo nền tảng cho việc cải thiện chất lượng thị trường một cách bền vững trong giai đoạn tới.

* PV:Quyết định 3761/QĐ-BTC và lộ trình cải cách 2025–2030 đang tập trung mạnh vào hoàn thiện khung pháp lý, xóa bỏ ứng trước tiền, minh bạch room ngoại và sửa đổi cơ chế cho nhà đầu tư nước ngoài. Theo ông, đây có phải là những yếu tố then chốt giúp Việt Nam sẵn sàng cho kỳ đánh giá trung gian tháng 3/2026 của FTSE Russell?

Ông Nguyễn Anh Khoa: Nhìn tổng thể, kỳ đánh giá tháng 3/2026 của FTSE Russell chủ yếu tập trung vào khả năng kết nối của Việt Nam với hệ thống môi giới toàn cầu, đặc biệt là mức độ tương thích trong vận hành chỉ số và khả năng phục vụ các dòng vốn thụ động.

Tuy nhiên, các nội dung cải cách như xóa bỏ cơ chế ứng trước tiền, minh bạch hơn về room ngoại, hay hoàn thiện khung pháp lý cho nhà đầu tư nước ngoài đều là những cải tiến mà khối tổ chức quốc tế đã theo dõi từ nhiều năm qua.

Đây là những điểm thường được nhà đầu tư ngoại đề cập khi đánh giá mức độ tiếp cận thị trường Việt Nam. Việc Bộ Tài chính ban hành Quyết định 3761 và công bố lộ trình cải cách 2025–2030 cho thấy Việt Nam đang duy trì tinh thần cầu tiến, nhất quán và chủ động xử lý các vướng mắc cấu trúc của thị trường.

Các cải cách này giúp củng cố hình ảnh Việt Nam như một thị trường minh bạch hơn, an toàn hơn và tiếp cận tốt hơn đối với dòng vốn quốc tế yếu tố quan trọng để tạo niềm tin và hỗ trợ cho tiến trình nâng hạng trong giai đoạn tiếp theo.

* PV: FTSE Russell đã công bố tỷ trọng dự kiến của Việt Nam sau nâng hạng (0,34% trong FTSE Emerging All Cap; 0,22% trong FTSE Emerging Index…) và danh mục 28 cổ phiếu tiềm năng được đưa vào rổ FTSE Global All Cap. Theo ông, điều này sẽ ảnh hưởng như thế nào đến dòng vốn thụ động và chiến lược của nhà đầu tư nước ngoài tại Việt Nam?

Ông Nguyễn Anh Khoa: Theo thông tin mới được công bố, sau khi nâng hạng, Việt Nam sẽ chiếm tỷ trọng khoảng 0,34% trong chỉ số FTSE Emerging All Cap và 0,22% trong chỉ số FTSE Emerging Index. FTSE Russell cũng liệt kê sơ bộ 28 cổ phiếu Việt Nam đáp ứng tiêu chí để thêm vào rổ FTSE Global All Cap – bao gồm các mã vốn hóa lớn như HPG, VCB, VIC, VHM; MSN, SAB, VNM; và một số cổ phiếu khác.

Việc nâng hạng này được kỳ vọng sẽ tăng khả năng hiển thị của Việt Nam trước giới đầu tư toàn cầu và mở ra cánh cửa thu hút dòng vốn lớn, đặc biệt là từ các quỹ đầu tư thụ động (ETF) theo dõi bộ chỉ số FTSE.

Về thời điểm giải ngân, dòng tiền ETF thường chảy vào quanh các mốc tái cơ cấu danh mục khi chỉ số thêm Việt Nam, thay vì ngay sau công bố nâng hạng. FTSE Russell sẽ rà soát giữa kỳ tháng 3/2026 để kiểm tra các điều kiện kỹ thuật, nên phần lớn ETF sẽ chỉ giải ngân mạnh từ sau mốc này, khi việc nâng hạng được xác nhận hoàn toàn.

Nâng hạng kỳ vọng sẽ tăng khả năng hiển thị của Việt Nam trước giới đầu tư toàn cầu và mở ra cánh cửa thu hút dòng vốn lớn. Ảnh: T.L

* PV: Nhìn tổng thể, đâu là thách thức lớn nhất mà thị trường Việt Nam vẫn cần xử lý trước mốc tháng 9/2026, và cơ quan quản lý cần ưu tiên giải pháp nào để củng cố khả năng nâng hạng, đặc biệt trong bối cảnh FTSE sẽ tham vấn lại vào tháng 3/2026?

Ông Nguyễn Anh Khoa: Dù FTSE Russell đã quyết định nâng hạng Việt Nam lên nhóm Thị trường Mới nổi Thứ cấp, quá trình chính thức hóa vào tháng 9/2026 vẫn phụ thuộc vào việc Việt Nam duy trì và hoàn thiện các điều kiện kỹ thuật cốt lõi.

Nhìn tổng thể, thách thức lớn nhất không còn nằm ở tiêu chí giao dịch (như tiền trước, thanh toán T+2) mà tập trung vào năng lực vận hành – kiểm soát rủi ro – và tính nhất quán của hạ tầng thị trường. Nói cách khác: Việt Nam đã đạt các tiêu chí “để được nâng hạng”, nhưng vẫn phải chứng minh mình “đủ năng lực để vận hành như một thị trường mới nổi”. “Market functioning stability” là tiêu chí FTSE đánh giá liên tục, và là nguy cơ lớn nhất khiến nâng hạng có thể bị trì hoãn.

Cụ thể, FTSE yêu cầu thị trường không được xảy ra gián đoạn kỹ thuật hoặc lỗi giao dịch mang tính hệ thống. Ngoài ra Việt Nam cũng cần Hoàn thành, đồng bộ hóa và vận hành trơn tru mô hình CCP trước tháng 9/2026. Mô hình đối tác bù trừ trung tâm (CCP) là nền tảng cho Giao dịch trong ngày (T+0), bán khống có kiểm soát, cho vay – mượn chứng khoán. Và Việt Nam cũng cần tăng mức độ mở cửa cho nhà đầu tư nước ngoài (về room ngoại, cơ chế nắm giữ, quyền lợi)

Do vậy, cơ quan quản lý cần ưu tiên giữ thị trường vận hành ổn định tuyệt đối. Không để xảy ra lỗi hệ thống quy mô lớn, không gián đoạn thanh toán không nghẽn lệnh, Không lỗi liên thông OMS/CTCK. Bên cạnh đó cũng cần đẩy nhanh tiến độ hoàn thiện CCP và đồng bộ quy chế giao dịch mới. Và cuối cùng, Việt Nam cũng cần tăng độ mở cho nhà đầu tư nước ngoài bằng cách nới room ngoại ở một số ngành nghề trọng điểm, tăng thêm sản phẩm để thu hút dòng tiền ngoại.

* PV: Xin cảm ơn ông!

Hồng Quyên (thực hiện)