'Truyền lửa' giữa đại ngàn

Cô giáo Nông Thị Ngọc Tới và học sinh.

Ước muốn làm cô giáo

Nông Thị Ngọc Tới sinh ra ở xóm Bản Cái, xã Nghinh Tường, nơi núi rừng quanh năm xanh biếc và những mái nhà sàn ẩn hiện trong sương. Tuổi thơ của Tới lớn lên cùng tiếng chày giã gạo, tiếng đàn tính, tiếng của những mũi tên vút lên từ tay ông nội, người từng làm nỏ giỏi nhất vùng. Lúc rảnh rỗi ông thường xoa đầu Tới chậm rãi nói: “Bắn nỏ không chỉ để trúng đích, mà để rèn lòng mình thật tĩnh và thật thẳng” - Tới kể, giọng nhẹ như khói bếp nhà sàn. Lớn lên, khi bạn bè mơ làm bác sĩ, bộ đội, thì Tới chỉ ước được làm cô giáo, để được đứng trên bục giảng, dạy những đứa trẻ của bản biết đọc, viết, tự tin bước ra thế giới.

Nhắc nhớ những năm tháng tuổi thơ gắn bó với cung nỏ, cô giáo Nông Thị Ngọc Tới, bồi hồi: Từ lúc 13 tuổi, tôi đã mê mải theo ông nội vào rừng chọn gỗ, vót tên. Gỗ làm nỏ phải là gỗ tác rừng - thứ gỗ dẻo mà chắc, còn tên nỏ làm bằng cây mai già. Dây nỏ thì lấy vỏ cây gai, se từng sợi nhỏ rồi tết lại. Ông nội bảo, làm dây nỏ cũng như dạy con người ta, phải kiên nhẫn, tỉ mỉ và chắc chắn. Mỗi lần làm xong, ông lại cười hiền, đưa cho cháu thử kéo dây. Và cứ thế, những buổi chiều, bên bãi cỏ gần thửa ruộng ven suối, ông nội dạy tôi cách kéo dây, cách ngắm, cách giữ hơi thở ổn định... Mũi tên đầu tiên trúng đích, để lại trên gương mặt cô bé nụ cười sáng rực.

Nụ cười ấy theo Nông Thị Ngọc Tới suốt hành trình tuổi trẻ - từ Hội khỏe Phù Đổng các cấp, giải nhất cấp huyện, rồi cấp tỉnh. Và khi đứng giữa ngã rẽ cuộc đời, trong khi các bạn chọn những nghề: bác sĩ, kỹ sư, bộ đội… thì Nông Thị Ngọc Tới chọn thi vào Trường Cao đẳng Sư phạm Thái Nguyên, Khoa Giáo dục thể chất.

Ra trường, Nông Thị Ngọc Tới xin về công tác tại ngôi trường nơi tuổi thơ từng học chữ.

Ngày đầu trước khi tới lớp, Nông Thị Ngọc Tới vận bộ quần áo mới, rồi đến bên chiếc nỏ cũ của ông nội đang treo trên vách sàn thầm thì: Cháu sẽ dạy học trò thật tốt, như ông đã dạy cháu bắn nỏ… Từ đó, cô giáo người Tày bắt đầu hành trình "gieo chữ".

Giúp học trò vượt qua chính mình

Cô giáo Nông Thị Ngọc Tới dạy học sinh trong giờ thể dục.

Trường Tiểu học Nghinh Tường nằm ở khu trung tâm xã Nghinh Tường, phía sau là rừng, phía trước là cánh đồng lúa rộng mênh mông và con suối nhỏ trong veo. Ngôi trường có hai điểm lẻ, cách xa khu chính gần sáu cây số, đường đi rất khó, mùa mưa thì trơn trượt, mùa đông sương phủ kín mặt.

“Có những hôm trời đổ mưa to, xe không đi được, tôi và đồng nghiệp phải đi bộ hơn một giờ đồng hồ. Đến lớp, ướt hết áo quần, nhưng chỉ cần thấy học trò chào to: Chúng em chào cô ạ! Là mọi mệt nhọc tan biến, cô giáo Nông Thị Ngọc Tới kể, giọng vừa tự hào vừa xúc động.

Học trò miền núi nhiều em còn nhút nhát, nói chưa sõi tiếng phổ thông. Để các em hứng thú với môn Giáo dục thể chất, cô giáo Nông Thị Ngọc Tới đã dạy học trò bằng cách kể chuyện và bày các trò chơi. Thế nên, giờ học Giáo dục thể chất của cô giáo và học trò không chỉ có chạy, nhảy, tập các kỹ năng cần thiết như đội hình đội ngũ, bài tập rèn luyện tư thế cơ bản mà còn có nhiều trò dân gian như kéo co, nhảy dây… được lồng ghép. Nhiều em học sinh từng nhút nhát, nhờ thế mà mạnh dạn, tự tin hơn.

Cô giáo Nông Thị Ngọc Tới còn kể cho học trò nghe chuyện ông nội đam mê làm nỏ, chuyện hội bản xưa, chuyện kể về chiếc nỏ thần để bảo vệ bản làng, chuyện về những lần tham gia thi đấu bắn nỏ các cấp… "Tôi muốn các em nhớ rằng, mình là người của núi, của rừng và trong tim phải có ngọn lửa ấy", cô giáo Nông Thị Ngọc Tới, chia sẻ.

Cô giáo Nguyễn Thị Nghĩa, Bí thư Chi bộ, Hiệu trưởng Trường Tiểu học Nghinh Tường nhận xét: “Cô giáo Nông Thị Ngọc Tới là một giáo viên đặc biệt. Ở cô giáo Tới có nghị lực và sự mộc mạc rất riêng, vừa mềm mại, vừa bền bỉ. Trong trường, cứ nhắc đến phong trào thể thao, hay học sinh vượt khó, thường nhắc đến cô giáo Nông Thị Ngọc Tới”.

Trong hành trình 15 năm công tác, không chỉ là giáo viên dạy thể chất, cô giáo Tới còn là người truyền "ngọn lửa" đam mê thể thao cho các thế hệ học sinh, cho trường, cho bản. Cô giáo Nông Thị Ngọc Tới đã tham mưu với Ban Giám hiệu tổ chức Hội khỏe Phù Đổng cấp trường; xây dựng các môn thể thao như bơi, bá cầu trở thành thế mạnh của trường, góp phần đưa phong trào thể dục thể thao của Trường Tiểu học Nghinh Tường trở thành điểm sáng của địa phương.

Những đội tuyển học sinh do cô giáo Nông Thị Ngọc Tới huấn luyện đã nhiều lần đạt giải Nhất, Nhì các môn điền kinh, bơi, đá cầu, cờ vua cấp huyện và cấp tỉnh. "Khi thấy học trò mình giành huy chương, tôi vui lắm. Không chỉ vì thành tích, mà vì tôi thấy các em đã vượt qua chính mình, giống như mũi tên vượt gió bay đi", Nông Ngọc Tới, trải lòng.

Chính sự đam mê và nhiệt tình với công việc, nên nhiều năm liền cô giáo Nông Thị Ngọc Tới đạt danh hiệu Chiến sĩ thi đua cơ sở, 2 lần vinh dự được nhận Bằng khen của Chủ tịch UBND tỉnh. Nhưng với cô giáo Nông Thị Ngọc Tới, phần thưởng lớn nhất: “là khi thấy học trò ngày càng chăm ngoan, trưởng thành, luôn tự tin đứng giữa sân trường, nở nụ cười thật tươi”.

Nông Thị Ngọc Tới cùng đội tuyển tỉnh Thái Nguyên tại Giải vô địch bắn nỏ, bắn ná quốc gia lần thứ VIII, năm 2025.

Dù không còn trong độ tuổi đỉnh cao nhưng Nông Thị Ngọc Tới vẫn thường xuyên tham gia luyện tập và thi đấu bắn nỏ. Tại giải Vô địch bắn nỏ, bắn ná quốc gia năm 2025, Nông Thị Ngọc Tới cùng đội tuyển tỉnh Thái Nguyên tham gia và đạt thành tích rất đáng tự hào, 11 Huy chương Vàng, 14 Huy chương Bạc, 9 Huy chương Đồng và đứng thứ 2 toàn đoàn. Trong đó, bản thân Nông Thị Ngọc Tới tham gia môn bắn nỏ với hai nội dung và giành được 1 Huy chương Vàng, 1 Huy chương Đồng. Môn bắn ná tham gia 5 nội dung thì Tới cũng giành được 2 Huy chương Bạc, 2 Huy chương Đồng.

Chiều muộn, lớp học vùng cao khép lại giữa tiếng gió thổi qua rừng tre. Trên tay cô giáo Nông Thị Ngọc Tới vẫn còn những vệt phấn trắng, còn trên vai là chiếc khăn chàm vương nắng chiều. Tạm biệt cô giáo Tày, trong đầu tôi cứ ấn tượng mãi với những tâm huyết mà cô giáo đã trao gửi tới học sinh. Nhớ đến cây nỏ cũ và những mũi tên - kỷ vật ông nội để lại cho cô, tôi chợt nghĩ: Cô giáo Nông Thị Ngọc Tới cũng như mũi tên năm nào - bay ra từ rừng, mang theo khát vọng của bản làng, xuyên qua gian khó để đến với tri thức.

Quang Khải