Thu hàng trăm tỷ USD mỗi năm vẫn dùng máy tính từ Chiến tranh Lạnh

Những máy tính đời cũ vẫn được tin dùng trong các hệ thống lớn. Ảnh: Wikimedia.

Theo Slash Gear, tại văn phòng của Costo, Home Depot và hàng trăm công ty khác rải rác khắp nước Mỹ, những máy tính từ thập niên 80 của thế kỉ trước vẫn miệt mài hoạt động. Đó là dòng máy tính IBM AS/400 chạy hệ điều hành OS/400, hiện được phát triển thành System i, sử dụng hệ điều hành IBM i.

Costo là một trong những nhà bán lẻ hàng đầu Mỹ và thế giới, doanh thu năm 2024 đạt hơn 250 tỷ USD. Bản thân họ bán cho người dùng nhiều thiết bị hiện đại, nhưng bộ máy khổng lồ đằng sau lại vận hành với máy IBM 5250 được kết nối với máy chủ IBM AS/400, xử lý giao dịch, quản lý hàng tồn kho, tài chính cửa hàng.

Cũ nhưng hiệu quả

Có nhiều lý do cho sự tồn tại của những cỗ máy ra đời từ cuối thời Chiến tranh Lạnh. Trước tiên là khả năng bảo mật đặc biệt. Các hệ thống này không thể bị hack vì hầu hết đều yêu cầu truy cập vật lý và khá bí ẩn.

Một trong những lý do chính khiến máy tính Apple ít bị virus nhắm đến hơn máy tính cá nhân là vì nằm ở phân khúc thị trường ngách, chỉ chiếm khoảng 10% thị phần. Tương tự, hệ thống IBM i được bảo mật nhờ sự bí ẩn. Chúng không phổ biến nên ít được chú ý và nằm ngoài các mục tiêu tấn công chính.

Giao diện dòng lệnh trên IBM i, phiên bản hiện đại hơn OS/400 ban đầu. Ảnh: Wikipedia.

Điều đó giúp các công ty như Costco an toàn khi sử dụng, nhưng đó không phải là lý do duy nhất khiến họ tiếp tục đặt niềm tin vào hệ thống của IBM.

Độ tin cậy của hệ thống máy tính này được chứng minh bằng thời gian hoạt động lên đến hơn 99,99%. Đối với một doanh nghiệp lớn hoạt động trên toàn thế giới, đó là độ tin cậy không gì sánh bằng. IBM có bề dày lịch sử trong việc tạo ra các hệ thống đáng tin cậy. Điều này hấp dẫn bất kỳ doanh nghiệp nào.

Một yếu tố khác là hiệu quả chi phí. Costco là công ty tiết kiệm, chỉ phân bổ 10% doanh thu cho hoạt động. Việc bảo trì các hệ thống cũ như IBM i hoặc AS/400 rẻ hơn đáng kể so với các hệ thống hiện đại của Oracle.

Costco có thể quản lý hàng tồn kho một cách dễ dàng với hệ thống cũ của mình và họ làm như vậy suốt nhiều thập kỷ. Walmart sử dụng khoảng hơn 140.000 SKU (Stock Keeping Units - đơn vị lưu kho), trong khi Costco chỉ giới hạn hàng tồn kho ở khoảng 4.000 SKU. Con số này thấp hơn rất nhiều, nên yêu cầu đối với việc quản lý tồn kho cũng đơn giản hơn.

Điều đó giúp máy tính IBM, được ra mắt lần đầu vào năm 1988, trở thành nền tảng lý tưởng để tiếp tục hoạt động kinh doanh ổn định. Với những lý do này, rất khó có khả năng Costco thay đổi hệ thống trong tương lai gần.

"Không hỏng thì đừng sửa"

Costco và nhiều công ty khác dựa vào các hệ thống cũ vì câu châm ngôn "Không hỏng thì đừng sửa". Điều này cũng diễn ra ở những nơi quan trọng khác, chẳng hạn quân đội Mỹ.

Hệ thống tên lửa hạt nhân Mỹ từng vận hành bằng hệ thống máy tính cũ kĩ. Ảnh: Shutterstock.

Không quân Mỹ sử dụng đĩa mềm khổng lồ và hệ thống máy tính “cổ lỗ sĩ” để quản lý an ninh vũ khí hạt nhân trong nhiều thập kỉ. Đến năm 2019, Bộ Tư lệnh Tấn công Toàn cầu của Không quân Mỹ mới cập nhật hệ thống với các thiết bị hiện đại hơn.

Trong hơn 40 năm, Không quân Mỹ sử dụng Hệ thống Chỉ huy và Kiểm soát Tự động Chiến lược (SACCS) ra đời từ những năm 1970. Giống như Costco, hệ thống này do IBM sản xuất và chạy trên máy tính IBM Series/1, yêu cầu đĩa mềm 8 inch để quản lý kho dự trữ tên lửa đạn đạo xuyên lục địa được đặt trong các hầm chứa trên khắp đất nước.

Lý do Không quân giữ lại những máy tính cổ này cũng giống như Costco: độ tin cậy, chi phí và chúng hoàn toàn không thể bị hack. Việc xâm nhập vào máy tính vũ khí hạt nhân của Không quân yêu cầu kẻ tấn công phải có mặt trực tiếp tại máy trạm với một đĩa mềm trên tay.

Bảo mật thông qua sự mơ hồ này hoạt động tốt trong gần nửa thế kỷ. Đến khi Bộ Tư lệnh Tấn công Toàn cầu hiện đại hóa các hệ thống của mình, họ vẫn giữ mọi thứ tránh xa Internet và bảo mật bằng nhiều lớp mạnh mẽ.

Dù vậy, việc chính phủ sử dụng một hệ thống từ những năm 1970 trong suốt thời gian dài như vậy chính là minh chứng cho độ tin cậy của thiết bị do IBM phát triển.

Nguyễn Hiếu

Theo Slash Gear