Phong trào 'học tập số' và cú hích từ câu chuyện đổi mới tại các HTX

Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số đã xác định rõ yêu cầu chuyển biến mạnh mẽ trong tư duy, mô hình tổ chức và chất lượng nguồn nhân lực.

Trong bối cảnh đó, phong trào “Học tập số” đang lan tỏa sâu rộng trong đội ngũ cán bộ và thành viên HTX, trở thành động lực then chốt để khu vực kinh tế hợp tác, HTX bước vào giai đoạn phát triển mới.

Học tập số – nhu cầu sống còn của HTX

Phong trào “học tập số” trong các HTX không chỉ đơn thuần là học kỹ năng sử dụng thiết bị hay phần mềm, mà còn là sự chuyển đổi nhận thức, coi công nghệ là “vốn liếng”, coi dữ liệu là tài sản, coi tri thức số là chìa khóa để tăng năng suất, nâng giá trị sản phẩm và mở rộng thị trường.

Sự vận động của thị trường và các tiêu chuẩn sản xuất quốc tế cho thấy, không một HTX nào có thể đứng ngoài tiến trình chuyển đổi số. Nông sản muốn đạt chứng nhận xuất khẩu phải có nhật ký điện tử, phải truy xuất được nguồn gốc, phải có quy trình minh bạch.

Phong trào học tập số đang lan tỏa khắp các HTX.

Hoạt động quản trị HTX muốn hiệu quả phải dựa trên số liệu, phân tích dữ liệu và quản lý bằng phần mềm. Hoạt động xúc tiến thương mại muốn bứt phá phải tận dụng thương mại điện tử, truyền thông số và các công cụ marketing trực tuyến.

Chính vì vậy, phong trào “Học tập số” trở thành nhu cầu sống còn. Nó giúp HTX rút ngắn khoảng cách với doanh nghiệp lớn, giúp nông dân làm chủ công nghệ, giúp cán bộ HTX chuyển đổi mô hình vận hành từ thủ công sang hiện đại.

Điển hình như tại Lâm Đồng, những câu chuyện thực tế cho thấy công nghệ, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo (AI), đang bước vào đời sống HTX một cách rõ rệt và hiệu quả.

Tại HTX Thanh long sạch Hòa Lệ (xã Hàm Thuận), nơi nổi tiếng với 17 sản phẩm chế biến từ thanh long đạt chuẩn OCOP 3 – 4 sao, sự thay đổi được bắt đầu từ một lớp tập huấn về AI do cơ quan chức năng ngành nông nghiệp tỉnh tổ chức.

Từ người sản xuất sang “lao động số”

Chị Nguyễn Hoàng Thư Hương, đại diện HTX Thanh long sạch Hòa Lệ, chia sẻ: “Trước đây, tôi từng nghe đến công nghệ AI nhưng chưa biết cách ứng dụng sâu vào sản xuất, kinh doanh và quảng bá sản phẩm. Sau khóa học của tỉnh, tôi đã áp dụng rất nhiều kiến thức vào thực tế. Chẳng hạn như chỉnh sửa hình ảnh sản phẩm cho sắc nét khi đưa lên nền tảng số, hay viết nội dung quảng bá hấp dẫn nhờ công cụ AI gợi ý thêm ý tưởng”.

Không dừng ở đó, AI còn giúp HTX Hòa Lệ tiếp cận quy trình chăm sóc cây thanh long theo hướng tối ưu hơn, với lượng phân bón phù hợp, cách dùng thuốc chính xác, lịch chăm sóc được phân tích dựa trên dữ liệu. Ở khâu chế biến, đại diện HTX cho biết nhiều công thức mới, sản phẩm mới cũng được gợi ý nhờ việc tham khảo các mô hình AI phát triển thực đơn và quy trình chế biến.

Không chỉ có HTX Hòa Lệ, khóa tập huấn cũng mở ra cho nhiều HTX và doanh nghiệp địa phương những công cụ mới như ChatGPT, Canva, Google Gemini, Microsoft Copilot… Từ đó, họ có thể viết bài bán hàng, thiết kế hình ảnh, lập kế hoạch truyền thông hay xử lý báo cáo chỉ trong vài phút – những công việc trước đây tiêu tốn hàng giờ.

Một số HTX thậm chí đã bắt đầu tìm hiểu cách xây dựng “nhân viên AI”, những trợ lý số đảm nhiệm công việc tự động như phản hồi khách hàng, soạn thảo nội dung, lên lịch làm việc và tối ưu hóa quy trình.

“AI đang đảm nhiệm nhiều việc mà trước đây con người phải làm thủ công, giúp tiết kiệm chi phí, tăng hiệu quả và giảm rủi ro sai sót”, đại diện một HTX tại Lâm Đồng chia sẻ.

Sản xuất bằng những "cú click" giúp nông dân, HTX nâng cao hiệu quả.

Những câu chuyện ở Lâm Đồng cho thấy khi HTX chủ động học, chủ động thay đổi tư duy, công nghệ không còn là thứ xa xỉ. Nó trở thành công cụ cải tiến sản xuất, nâng giá trị nông sản, tối ưu vận hành và mở cánh cửa bước ra thị trường rộng lớn hơn.

Cũng cần nói thêm, trong phong trào “Học tập số”, cán bộ HTX đóng vai trò hạt nhân. Họ là người định hướng, tổ chức sản xuất, quyết định sự thay đổi của HTX. Một cán bộ hiểu công nghệ sẽ kéo cả HTX cùng thay đổi. Ngược lại, nếu cán bộ đứng ngoài công nghệ, HTX khó tạo chuyển biến.

Thực tế thời gian qua đã chứng minh HTX nào có đội ngũ lãnh đạo năng động, chủ động tiếp thu tri thức số, HTX đó sẽ đi nhanh hơn. Từ quản lý mùa vụ, quản lý tài chính bằng phần mềm, lập mã QR truy xuất, đến việc đưa sản phẩm lên thương mại điện tử, mọi hoạt động đều cần tri thức số.

Những rào cản cần vượt qua

Tuy nhiên, sự thay đổi không chỉ đến từ cán bộ HTX, mà còn từ mỗi thành viên, những người trực tiếp tạo ra sản phẩm. Người nông dân ngày nay phải biết ghi nhật ký điện tử, biết sử dụng ứng dụng nông nghiệp thông minh, biết tham gia thương mại điện tử và biết tương tác với khách hàng qua mạng xã hội.

Phong trào “Học tập số” vì vậy giúp hình thành một lớp nông dân mới: nông dân biết công nghệ, nông dân làm việc dựa trên dữ liệu. Câu chuyện HTX Hòa Lệ ứng dụng AI vào chăm sóc thanh long, chế biến và xúc tiến thương mại là ví dụ sinh động về sự chuyển đổi ấy.

Đặc biệt, để phong trào “Học tập số” thực sự lan tỏa, vai trò của Liên minh HTX Việt Nam là vô cùng quan trọng. Liên minh HTX Việt Nam đã triển khai nhiều chương trình tập huấn, chuyển giao kỹ thuật, hỗ trợ áp dụng công nghệ thông tin, thương mại điện tử và xây dựng cơ sở dữ liệu HTX trên toàn quốc.

Nhờ sự dẫn dắt này, HTX vốn bị coi là “người đi sau” hoàn toàn có thể “bứt tốc” nhanh trong chuyển đổi số. Đối với nhiều HTX ở địa phương như Lâm Đồng, Khánh Hòa... các lớp học AI, công nghệ thông tin, thương mại điện tử chính là bệ phóng giúp họ tự tin bước vào kỷ nguyên số.

Phong trào “học tập số” đang lan tỏa mạnh trong khu vực kinh tế hợp tác, HTX, tuy nhiên vẫn cần thẳng thắn nhìn nhận phong trào còn không ít thách thức. Điển hình như hạ tầng số còn yếu, đặc biệt ở vùng sâu, vùng xa. Nguồn nhân lực số thiếu và chưa đồng đều; nhiều thành viên lớn tuổi gặp khó khăn khi tiếp cận công nghệ.

Cùng với đó là tâm lý e ngại công nghệ vẫn tồn tại, nhất là trong những HTX quen mô hình sản xuất cũ. Thiếu nguồn lực đầu tư cho thiết bị và nền tảng số.

Tuy nhiên, chính tinh thần ham học hỏi của các HTX cho thấy rằng công nghệ không còn là đặc quyền của doanh nghiệp lớn. Với chiến lược đúng, với sự đồng hành của Nhà nước và Liên minh HTX Việt Nam, HTX hoàn toàn có thể tận dụng công nghệ để nâng tầm sản xuất.

Phong trào “Học tập số” đang trở thành điểm tựa mới cho khu vực kinh tế tập thể. Khi cán bộ HTX trở thành “người dẫn đường số”, trong khi mỗi thành viên HTX coi tri thức công nghệ là tài sản, khi những câu chuyện ứng dụng AI như ở Lâm Đồng trở thành phổ biến, HTX sẽ thật sự bước vào giai đoạn phát triển mới: hiện đại, hiệu quả và bền vững.

Nghị quyết 57 đã chỉ ra con đường, phong trào “Học tập số” đang hiện thực hóa con đường đó trong từng HTX, từng địa phương, từng mô hình sản xuất. Và trong kỷ nguyên số, HTX nào học nhanh, HTX đó sẽ đi nhanh.

An Chi