Lý do Ấn Độ có thể sẽ không trao trả cựu Thủ tướng Bangladesh

Cựu Thủ tướng Sheikh Hasina vừa bị kết án tử hình vắng mặt trong thời gian sống lưu vong ở Ấn Độ

Quá khứ đầy bi kịch

Hành trình chính trị của bà Sheikh Hasina giống như một thiên sử thi về bi kịch, lưu vong và quyền lực gắn liền với lịch sử Bangladesh. Là con gái cả của ông Sheikh Mujibur Rahman - vị “quốc phụ” được nhiều người yêu mến, bà đã dấn thân vào chính trường từ rất sớm khi chứng kiến cuộc đấu tranh giành quyền tự chủ của Bangladesh từ Pakistan. Nhưng vào một đêm đẫm máu tháng 8-1975 đã định hình con đường của bà. Trong cuộc đảo chính quân sự tàn bạo, các sĩ quan quân đội đã giết cha, mẹ và 3 anh trai của bà tại nhà riêng ở Dhaka. Hasina và em gái may mắn sống sót khi đang ở thăm Tây Đức.

Chỉ sau một đêm, cuộc đời của Hasina đã thay đổi. Bà bị buộc phải sống lưu vong 6 năm ở Ấn Độ, điều này đã in lòng kính trọng sâu sắc vào nhà nước Ấn Độ đối với nhà lãnh đạo tương lai. Khi bà trở về Bangladesh vào năm 1981, quê hương đang kêu gọi những lý tưởng lập quốc về chủ nghĩa thế tục. Nhớ lại ngày trở về, Hasina chia sẻ: “Khi hạ cánh xuống sân bay, tôi chẳng gặp được người thân nào, nhưng lại nhận được tình yêu thương của hàng triệu người. Và đó chính là sức mạnh duy nhất của tôi”.

Nắm quyền lãnh đạo Liên đoàn Awami của cha mình, bà Hasina bắt đầu hành trình dài qua vùng hoang vu chính trị, đối mặt với các vụ quản thúc tại gia và cạnh tranh khốc liệt. Năm 1996, Hasina đã dẫn dắt đảng của mình giành chiến thắng trong cuộc bầu cử, lần đầu tiên trở thành Thủ tướng. Kết thúc nhiệm kỳ đầu tiên rồi trở lại nắm quyền vào năm 2008, bà mở ra một kỷ nguyên tăng trưởng kinh tế mạnh mẽ cho Bangladesh. Nhưng trong 15 năm tiếp theo, Sheikh Hasina được xem là một nhà lãnh đạo đã thay đổi - một người kiên quyết hơn, ít tin tưởng hơn và quyết tâm bảo vệ vị trí của mình một cách lâu dài.

Năm 2024, nữ chính trị gia này từ đỉnh cao chính trị bỗng rơi xuống sự sụp đổ quyền lực đáng kinh ngạc dẫn đến việc tự lưu vong ở Ấn Độ. Bà đã trốn sang Ấn Độ vào tháng 8-2024 sau 15 năm cầm quyền.

Căng thẳng giữa Ấn Độ và Bangladesh

Nhà lãnh đạo bị lật đổ Sheikh Hasina đã bị kết tội chống lại loài người vì đàn áp bạo lực các cuộc biểu tình của sinh viên năm 2024. Tuần qua, vị cựu Thủ tướng đã bị xét xử vắng mặt và tuyên án tử hình bởi Tòa án Tội phạm quốc tế (tòa án xét xử tội ác chiến tranh trong nước của Bangladesh) - một cơ quan tư pháp mà bà đã góp phần thành lập. Bản án có thể khiến nữ cựu Thủ tướng Bangladesh bị hành quyết nếu New Delhi quyết định trục xuất bà. Giờ đây, bà trở thành một quân cờ trong cuộc đối đầu căng thẳng giữa 2 nước khi Dhaka yêu cầu dẫn độ bà để đối mặt với công lý cho những tội ác mà bà khẳng định mình không phạm phải.

Trong hơn 1 thập kỷ, bà Hasina là một trong những đồng minh kiên định nhất của Ấn Độ. Chính phủ của bà đã đóng vai trò quan trọng trong việc trấn áp các nhóm nổi dậy chống Ấn Độ sử dụng lãnh thổ Bangladesh làm nơi ẩn náu an toàn. Thủ tướng Narendra Modi trước đây đã ca ngợi bà Hasina vì đã giữ an ninh biên giới rộng lớn cho đất nước họ. Giờ đây, sự sụp đổ của chính phủ bà đã làm dấy lên những lo ngại đáng kể về an ninh ở New Delhi, rằng các nhóm Hồi giáo cực đoan có thể tái xuất hiện.

Anil Trigunayat - một nhà ngoại giao Ấn Độ từng công tác tại Bangladesh cho biết, ông “rất nghi ngờ” việc New Delhi sẽ trục xuất bà Hasina về nước để đối mặt với án tù hoặc tử hình. Luật dẫn độ của Ấn Độ cũng như hiệp ước dẫn độ với Bangladesh có một ngoại lệ áp dụng cho những tình huống như thế này, nó cho phép một quốc gia từ chối dẫn độ nếu tội phạm mang tính chất chính trị. Ông Trigunayata cũng lưu ý rằng, bà Hasina vẫn chưa sử dụng hết tất cả các biện pháp pháp lý. Bà có thể kháng cáo phán quyết tại Tòa án Tối cao Bangladesh, sau đó có thể là Tòa án Hình sự quốc tế tại Hague. “Vì chưa sử dụng hết tất cả các biện pháp pháp lý, Ấn Độ sẽ không vội vàng trục xuất bà” - ông Trigunayat nói.

Câu hỏi đặt ra hiện giờ là liệu sự ra đi của bà Hasina có đánh dấu sự kết thúc của một kỷ nguyên độc hại hay chỉ đơn giản là sự khởi đầu của một chương mới đầy bất ổn ở Bangladesh.

Yến Chi