Hướng dẫn kỹ thuật khôi phục sản xuất trồng trọt sau đợt mưa lũ lớn bất thường

Sau đợt mưa, lũ bất thường, đặc biệt lớn những ngày qua, tại khu vực các tỉnh, thành phố: Đà Nẵng, Gia Lai, Đắk Lắk, Khánh Hòa, Lâm Đồng đã và đang gây thiệt hại rất nặng nề về người và tài sản.

Về sản xuất trồng trọt, tại tỉnh Đắk Lắk, khoảng 180.000 ha diện tích cây trồng bị ngập úng, hư hại (trong đó diện tích cây hằng năm hơn 63.000 ha, như lúa nước, sắn, ngô, khoai; hơn 19.000 ha cây lâu năm, gồm nhiều cây công nghiệp chủ lực có giá trị kinh tế cao như sầu riêng, cà phê, hồ tiêu…), thiệt hại khoảng 1.500 tỷ đồng.

Mưa lũ kéo dài làm hàng trăm nghìn héc ta lúa, hoa màu và cây ăn quả... bị bồi lấp, ngập úng, nguy cơ mất trắng.

Tại tỉnh Khánh Hòa, tổng cộng có trên 12.000 ha trong tổng số hơn 86.000 ha cây trồng bị ảnh hưởng. Trong đó, lúa là cây trồng chịu thiệt hại nặng nề nhất với trên 9.200 ha. Các loại cây trồng chính khác cũng bị ngập sâu bao gồm rau các loại gần 900 ha, táo hơn 370 ha, nho hơn 300 ha, và bắp gần 300 ha. Ngoài ra, diện tích bị ngập còn có cây có múi gần 200 ha, sầu riêng 120 ha, và cây hàng năm khác trên 230 ha.

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường thành phố Đà Nẵng, mưa lũ đã gây hư hỏng gần 42.900 chậu cây cảnh, gần 60 ha cây ăn quả. Hiện nay, việc triển khai nhanh các biện pháp khôi phục sản xuất, hướng dẫn nông dân xử lý từng nhóm cây trồng theo đúng quy trình nhằm hạn chế rủi ro, phục hồi sức sinh trưởng và ngăn chặn dịch hại phát sinh sau úng là vô cùng cần thiết.

Cụ thể đối với cây lúa, để khắc phục ngập úng cục bộ, cần áp dụng tối đa mọi biện pháp, kể cả thủ công, để tiêu nước triệt để, tạo điều kiện cho ruộng khô ráo sớm. Với những diện tích lúa vụ mùa đã đủ độ chín bị đổ ngã, nông dân cần tranh thủ thu hoạch sớm theo phương châm “xanh nhà hơn già đồng” để hạn chế tối đa thiệt hại. Đồng thời, kiểm tra, khơi thông hệ thống kênh mương, cống rãnh là cần thiết để đảm bảo điều tiết nước thuận lợi. Đối với diện tích bị bồi lấp hoặc đất phủ phù sa dày, cần nạo bỏ lớp đất bồi, vệ sinh đồng ruộng và bón phân bổ sung để phục hồi độ phì. Đối với lúa sinh trưởng giai đoạn đẻ nhánh, làm đòng, cần rửa sạch bùn đất trên lá (trong điều kiện không có mưa).

Ông Nguyễn Quốc Mạnh, Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt và BVTV, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho biết: “Biện pháp để khôi phục sản xuất, ưu tiên tiêu nước bởi vì cái việc này rất quan trọng. Đối với lúa nếu mà trong vòng 48 tiếng mà chúng ta không rút được nước thì toàn bộ diện tích lúa này sẽ bị ảnh hưởng và có thể không cho thu hoạch. Do vậy là biện pháp đầu tiên là phải làm sao thoát nước một cách nhanh nhất trong điều kiện có thể, có thể phải huy động toàn bộ những cái máy bơm dã chiến, máy bơm điện hoặc máy bơm dầu để có thể là tiêu thoát nước một cách nhanh nhất”.

Nông dân ở tỉnh Phú Yên khởi thông dòng chảy, cứu lúa bị ngập.

Nông dân nên phun chế phẩm sinh học có chứa nấm Trichoderma để giúp phân hủy nhanh các chất hữu cơ, nhằm hạn chế ngộ độc hữu cơ và cải thiện môi trường đất. Về bón phân, cần giảm 10% lượng phân đạm ở lần bón đón đòng và khuyến khích sử dụng bảng so màu lá để bón phân hợp lý, tránh dư thừa đạm gây đổ ngã. Cuối cùng, cần tăng cường theo dõi và phòng trừ ốc bươu vàng, sâu bệnh phát sinh sau úng.

Đối với rau màu và cây ngắn ngày, cần tiến hành vệ sinh đồng ruộng, loại bỏ cây bị thối, héo. Nếu có điều kiện, có thể ủ đất bột hoặc giá thể sạch quanh gốc để cây ra rễ mới. Với các loại cây họ bầu bí, cần hạn chế tác động gốc rễ, chỉ cắt tỉa lá bị hư và xử lý nấm bệnh. Để phục hồi bộ rễ, nên pha loãng phân lân hoặc chế phẩm sinh học tưới gốc. Cây cần được bổ sung dinh dưỡng qua lá bằng phân bón lá, vi lượng hoặc chất kích thích sinh trưởng theo hướng dẫn. Phun hoặc tưới gốc bằng chế phẩm sinh học là biện pháp phòng ngừa các bệnh nguy hiểm như lở cổ rễ, héo xanh vi khuẩn. Khi đất khô ráo, tiến hành vun xới, tưới phân loãng tăng dần nồng độ theo sự phục hồi của cây.

Đối với cây ăn quả và cây công nghiệp lâu năm ưu tiên hàng đầu là tiêu thoát nước triệt để, đặc biệt ở vùng thấp trũng. Đối với cây công nghiệp lâu năm, cần thoát nước khẩn cấp bằng cách mở rãnh tiêu quanh gốc và không được để nước đọng quá 2-3 ngày vì dễ gây thối rễ, xì mủ thân. Sau khi đất rút nước, cần xới nhẹ quanh gốc, bổ sung phân hữu cơ hoai mục kết hợp với chế phẩm Trichoderma để tăng vi sinh vật có lợi, giúp phục hồi bộ rễ và đất. Cần thu gom lá, quả rụng, cành gãy để hạn chế nấm bệnh lây lan. Với cây công nghiệp lâu năm, sau khi nước rút, cần cào bỏ lớp bùn, cỏ phủ gốc và tưới chế phẩm sinh học chứa Trichoderma hoặc Bacillus subtilis giúp phân hủy chất hữu cơ và phòng bệnh rễ.

Ông Nguyễn Quốc Mạnh, Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt và BVTV, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho biết: “Đối với những diện tích cây ăn quả hoặc là cây công nghiệp mà bị gãy đổ thì chúng ta phải nhanh chóng thu dọn lại tất cả những cành cây gãy đổ và có những biện pháp xử lý ngay lập tức. Những cành cây mà bị gẫy thì có thể cưa, cưa vát và bôi vaseline hoặc nước muối loãng để làm sao ngăn chặn nấm bệnh để tấn công vào cây trong quá trình phục hồi. Với những đối với những cây ăn quả thì chúng ta có thể bổ sung một lượng vi chất như kẽm, bo, mangan để làm sao chúng ta tránh bị tránh hiện tượng bị nứt quả sau mưa, bão”.

Cây ăn quả cần được bổ sung dinh dưỡng bằng cách phun phân bón lá chứa trung vi lượng (Ca, Mg, Zn, Bo...) và chất kích thích ra rễ. Sau 7-10 ngày khi cây hồi phục, bón thêm phân NPK cân đối, ưu tiên công thức có tỷ lệ lân và kali cao để tăng sức chống chịu. Đối với cây công nghiệp lâu năm, khi rễ hồi phục, bón phân hữu cơ hoai mục kết hợp phân khoáng cân đối, nhưng tránh bón đạm cao. Cần cắt bỏ cành sâu bệnh, lá hư để giảm thoát hơi và phun phân bón lá chứa trung, vi lượng giúp phục hồi sinh trưởng.

Đối với cây bị nghiêng, đổ, cần dựng lại sớm, cố định bằng cọc và cắt tỉa bớt cành, lá để giảm thoát hơi nước. Cây công nghiệp nghiêng, đổ cũng cần dựng lại sớm, buộc cố định bằng cọc, tránh để gốc lung lay làm đứt rễ. Cần tăng cường kiểm tra, phát hiện sớm và xử lý các bệnh thối rễ, xì mủ, loét thân, cháy lá, vàng lá, nấm Phytophthora, bệnh chết nhanh, chết chậm. Ở vùng đồi dốc, khuyến cáo trồng xen cây phủ đất, làm băng chắn hoặc rãnh tiêu phụ để phòng chống sạt lở và xói mòn.

Phương Chi/VOV1